Odszkodowanie za zwolnienie z pracy bez podatku?

Przeczytaj także: Bezpodstawne zwolnienie z pracy: odszkodowanie bez podatku PIT

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawczyni - polski rezydent podatkowy, w latach 2010-2012 pracowała w Belgii na podstawie umowy o pracę zawartej z belgijskim pracodawcą na czas nieokreślony (zgodnie z prawem obowiązującym w tym państwie). 20 lipca 2012 r. pracodawca rozwiązał umowę o pracę z zainteresowaną ze skutkiem natychmiastowym bez ważnego powodu i okresu wypowiedzenia. Zobowiązał się przy tym do wypłaty na rzecz wnioskodawczyni odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy o pracę, zgodnie z prawem belgijskim - w wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia za okres wypowiedzenia (zainteresowanej przysługiwał bowiem 3-miesięczny okres wypowiedzenia).

Otrzymane odszkodowanie znajduje swoją podstawę prawną w art. 39 § 1 belgijskiej ustawy z dnia 3 lipca 1978 r. o umowach o pracę. Ponieważ pracodawca nie wypłacił odszkodowania dobrowolnie, wnioskodawczyni wystąpiła z powództwem do Sądu Pracy w Brukseli o zapłatę. Ten po rozpoznaniu sprawy wyrokiem z 20 grudnia 2012 r. zasądził wypłatę żądanej kwoty. Ponieważ pracodawca okazał się niewypłacalny, odszkodowanie ostatecznie wypłacono z Narodowego Urzędu ds. Zatrudnienia Królestwa Belgii.

Z otrzymanej kwoty została potrącona zaliczka na podatek dochodowy w Belgii. Wnioskodawczyni zadała pytanie, czy również w Polsce powinna z tego tytułu zapłacić podatek dochodowy? W przedmiotowej sprawie organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(...) Zgodnie z art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.) – osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów (przychodów) bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów (nieograniczony obowiązek podatkowy).

Kliknij, aby powiekszyć

fot. thodonal - Fotolia.com

Odszkodowanie za zwolnienie z pracy

Otrzymane na podstawie zagranicznych przepisów odszkodowanie za zwolnienie z pracy nie jest opodatkowane.

Zgodnie więc z zasadą nieograniczonego obowiązku podatkowego (art. 3 ust. 1 ww. ustawy) osoby fizyczne, jeżeli mają miejsce zamieszkania na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów bez względu na miejsce położenia źródeł przychodów.

Podstawową zasadą obowiązującą w przepisach ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest zasada powszechności opodatkowania. W myśl tej zasady, wyrażonej w art. 9 ust. 1 ww. ustawy – opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku, bądź od których zaniechano poboru podatku, w drodze rozporządzenia wydanego przez Ministra Finansów. (...)

Na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych – wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 ze zm.), z wyjątkiem:
a. określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,
b. odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,
c. odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,
d. odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,
e. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,
f. odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,
g. odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Zwolnieniem określonym w przytoczonym powyżej przepisie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy objęte są tylko odszkodowania i zadośćuczynienia, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, bądź postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 Kodeksu pracy, z wyjątkiem odszkodowań wymienionych w lit. a)-g) tego artykułu. Oznacza to, że zwolnienie nie obejmuje wszystkich odszkodowań a tylko te, których wysokość lub zasady ustalone zostały określone wprost w stosownych przepisach prawa, z wyjątkiem enumeratywnie wymienionych kategorii odszkodowań.

Jednakże treść przywołanej regulacji nie odwołuje się do przepisów konkretnych ustaw czy wydanych na ich podstawie przepisów wykonawczych. To oznacza, że stosowania przywołanego zwolnienia od podatku nie można ograniczać do odszkodowań wydanych na podstawie przepisów ustaw i wydanych na ich podstawie rozporządzeń wchodzących w skład polskiego prawodawstwa.

Z opisanego we wniosku stanu faktycznego wynika, że przysługujące Wnioskodawczyni od pracodawcy belgijskiego odszkodowanie z tytułu rozwiązania umowy o pracę znajduje swoją podstawę prawną w art. 39 § 1 belgijskiej ustawy z dnia 3 lipca 1978 r. o umowach o pracę (art. 39 § 1 loi belge du 3 juillet 1978, sur les contrats de travail), który stanowi, że: „W przypadku umowy zawartej na czas nieokreślony strona, która rozwiązuje umowę bez ważnego powodu lub bez zachowania okresu wypowiedzenia ustalonego w art. 59, 82, 83, 84 i 115, jest zobowiązana zapłacić drugiej stronie odszkodowanie, które odpowiada wysokości bieżącego wynagrodzenia bądź za okres wypowiedzenia, bądź za czas pozostały do upływu tego okresu (…)”. Wnioskodawczyni we wniosku bowiem wskazała, że wysokość otrzymanego odszkodowania wynika wprost z obowiązujących przepisów prawa o randze ustawowej. W tym przypadku są to przepisy belgijskiego prawa pracy - art. 39 § 1 loi belge du 3 juillet 1978, sur les contrats de travail (art. 39 § 1 belgijskiej ustawy z dnia 3 lipca 1978 r. o umowach o pracę), który to przepis jest analogicznym odpowiednikiem polskiej ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (art. 45 § 1 i art. 471).

Mając na uwadze przedstawiony stan faktyczny jak i przywołane powyżej przepisy prawa należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej – minister właściwy do spraw finansów publicznych, na wniosek zainteresowanego, wydaje w jego indywidualnej sprawie, interpretację przepisów prawa podatkowego (interpretację indywidualną).

Na podstawie art. 87 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej źródłami powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej są: Konstytucja, ustawy, ratyfikowane umowy międzynarodowe oraz rozporządzenia.

Przepis art. 3 pkt 2 ww. Ordynacji podatkowej stanowi, że ilekroć w ustawie jest mowa o przepisach prawa podatkowego rozumie się przez to – przepisy ustaw podatkowych, postanowienia ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską umów o unikaniu podwójnego opodatkowania oraz ratyfikowanych przez Rzeczpospolitą Polską innych umów międzynarodowych dotyczących problematyki podatkowej, a także przepisy aktów wykonawczych wydanych na podstawie ustaw podatkowych.

Przepisy wewnętrzne prawa belgijskiego nie są źródłem powszechnie obowiązującego prawa Rzeczypospolitej Polskiej, zatem działający w imieniu Ministra Rozwoju i Finansów Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach nie jest upoważniony do interpretowania tychże przepisów, a tym samym do rozstrzygnięcia, czy wysokość lub zasady ustalania ww. odszkodowania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, obowiązujących w wewnętrznym ustawodawstwie belgijskim. W tej kwestii jest związany opisem stanu faktycznego zawartym we wniosku.

Należy jednak zauważyć, że treść cyt. art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, odwołując się do treści przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw, nie wyklucza przepisów prawa wewnętrznego innych państwach (w tym przypadku Belgii). Co więcej, biorąc pod uwagę postanowienia zawarte w treści art. 10, 12, 18 i 39 Traktatu Ustanawiającego Wspólnotę Europejską należy stwierdzić, że koniecznym jest, aby przy interpretowaniu przepisów prawa krajowego nie dyskryminować osób, które świadczenia uzyskują z zagranicy.

Mając zatem na uwadze powyższą regulację prawną wynikającą z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazanie opisu stanu faktycznego, że przyznane świadczenie stanowi odszkodowanie i zasady jego wypłaty wynikają z przepisów rangi ustawowej należy stwierdzić, że odszkodowanie jakie Wnioskodawczyni otrzymała korzysta ze zwolnienia na podstawie uregulowań polskiego prawa podatkowego. Oznacza to, że wypłacone Wnioskodawczyni odszkodowanie korzysta ze zwolnienia z podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy.

Dlatego w tym zakresie stanowisko Wnioskodawczyni, że zasądzone na jej rzecz przez Sąd Pracy w Brukseli od jej pracodawcy belgijskiego odszkodowanie z tytułu rozwiązania z nią umowy na czas nieokreślony bez ważnego powodu lub bez zachowania okresu wypowiedzenia na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 jest wolne od podatku dochodowego od osób fizycznych należało uznać za prawidłowe.

Natomiast za nieprawidłowe należało uznać stanowisko Wnioskodawczyni, że zasądzone na jej rzecz odszkodowanie korzysta także ze zwolnienia uregulowanego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

W przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania nie wynikają wprost z odrębnych ustaw lub aktów wykonawczych wydanych na podstawie tych odrębnych ustaw, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Zgodnie art. 21 ust. 1 pkt 3b przywołanej ustawy – wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:
a. otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,
b. dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

W przywołanym przepisie ustawodawca używa sformułowania „inne odszkodowania lub zadośćuczynienia”. Należy przez to rozumieć te odszkodowania i zadośćuczynienia, które nie zostały wprost wymienione w katalogu zwolnień podatkowych, a co za tym idzie inne niż te, których wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw. Stąd, odszkodowanie należne pracownikowi z tytułu rozwiązania umowy o pracę, nawet jeśli otrzymane jest na podstawie wyroku, nie będzie objęte dyspozycją przepisu art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, bowiem zasady jego ustalania, jak wyjaśniono powyżej, zostały wprost określone w ustawie. Innymi słowy przywołany przepis art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy zwalnia od podatku jedynie takie odszkodowania przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, które jednocześnie nie zostały przyznane w okolicznościach wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 cyt. ustawy, czyli których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z przepisów prawnych.

W omawianej sprawie tak jak wskazano powyżej otrzymane przez Wnioskodawczynię świadczenie pieniężne tytułem „odszkodowania z tytułu rozwiązania umowy na czas nieokreślony bez ważnego powodu lub bez zachowania okresu wypowiedzenia”, mające swoją podstawę prawną w belgijskim prawie pracy podlega zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, skoro tak, to nie może ono także podlegać zwolnieniu z opodatkowania na podstawie art. 21 ust.1 pkt 3b ww. ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. (...)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów