NIP na fakturze VAT to element ważny ale nie strategiczny

Przeczytaj także: Czy faktura bez NIP nabywcy pozbawia prawa do odliczenia VAT?

Nie zawsze jednak tak było. Jeszcze kilka lat temu ustawa o VAT posługiwała się pojęciem faktury oraz określała jej podstawowe elementy, zaś szczegóły w zakresie danych, jakie powinny się na niej znaleźć, regulowały rozporządzenia wykonawcze do tejże ustawy. Nie było jednak definicji faktury.

Czym zatem jest faktura? Art. 2 pkt 31 ustawy o VAT mówi, że należy przez nią rozumieć dokument w formie papierowej lub w formie elektronicznej zawierający dane wymagane ustawą i przepisami wydanymi na jej podstawie.

Mówiąc innymi słowy fakturą jest każdy dokument, który w swej treści będzie zawierał informacje, na które wskazują przepisy ustawy o VAT (a w szczególnych przypadkach rozporządzeń wykonawczych). Zakres tych informacji reguluje przede wszystkim art. 106e ustawy o VAT. Nie jest tutaj zatem ważna nazwa dokumentu, a jego treść.

I tak zgodnie z przytoczonym przepisem faktura, oprócz informacji (merytorycznych( określających zawartą czynność, jej wartości, czy daty realizacji, musi przede wszystkim określać strony transakcji, czyli sprzedawcę i nabywcę. Mówi się tutaj o imionach i nazwiskach lub nazwach sprzedawcy i nabywcy towarów lub usług wraz z ich adresami.

Odrębnym punktem ustawodawca wskazał przy tym, że niezbędnym elementem każdej faktury jest także numer, za pomocą którego podatnik (sprzedawca) jest zidentyfikowany na potrzeby podatku (czyli NIP) oraz numer identyfikacyjny nabywcy (polski NIP bądź numer nadany przez inne państwo).

Na początku wejścia w życie tych regulacji powstał w związku z tym istotny problem, czy faktura bez NIP jest fakturą? Zgodnie bowiem z definicją zawartą w ustawie o VAT fakturą jest jedynie taki dokument, który zawiera informacje określone w ustawie. Jak zaś wyżej zostało podkreślone, jednym z takich elementów jest właśnie NIP zarówno sprzedawcy jak i nabywcy. Stąd też narodziły się przedstawione wątpliwości.
O ile po stronie sprzedawcy brak takiego identyfikatora właściwie w niczym nie przeszkadzał (jako że obowiązek wykazania VAT należnego w zasadzie występuje bez względu na to czy faktura została wystawiona czy też nie), tak po stronie nabywcy sytuacja już taka prosta nie jest.

Kwestię taką wyjaśniał w tym roku Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 04.02.2016 r., nr ILPP1/4512-1-835/15-4/UG. Z interpretacji tej płyną dwa zasadnicze wnioski:

1. Brak identyfikatora podatkowego (a więc błąd formalny) nie przesądza o tym, że dany dokument nie może zostać uznany za fakturę.
2. Faktura bez NIP daje prawo do odliczenia podatku naliczonego nabywcy z tym, że błąd taki powinien zostać skorygowany (a więc faktura o numer ten powinna zostać uzupełniona, czy to w drodze faktury korygującej czy też noty korygującej).

W interpretacji czytamy: „(...) Faktury są dokumentem o charakterze sformalizowanym. Co do zasady zatem, faktury muszą być wystawione zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Prawidłowość materialnoprawna faktury zachodzi, jeżeli odzwierciedla ona prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Oznacza to, że nie można uznać za prawidłową fakturę, gdy sprzecznie z jej treścią wskazuje ona zdarzenie gospodarcze, które w ogóle nie zaistniało bądź zaistniało w innych rozmiarach albo między innymi podmiotami. Faktura potwierdza zaistniałe zdarzenia gospodarcze, a jej elementy formalne wymagane przez art. 106e ust. 1 ustawy, mają wyłącznie znaczenie dowodowe. Jedynie braki merytoryczne faktury mogą wywołać skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania, a także doprowadzić do niewłaściwego określenia wysokości podatku.

Wobec powyższego należy stwierdzić, że faktura jest dokumentem potwierdzającym wykonanie pewnej usługi lub dostawy towaru, uprawniającym (po spełnieniu wszystkich warunków wynikających z przepisów prawa) podmiot, dla którego jest wystawiona (nabywcę) do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. (...)

prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury uzależnione jest nie tylko od spełnienia warunków wynikających z przepisu art. 86 ust. 1 ustawy, ale również od niezaistnienia przesłanek negatywnych, określonych w art. 88 ustawy. Należy w tym miejscu nadmienić, że wskazany art. 88 ustawy, nie przewiduje braku prawa do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury zawierającej błędne oznaczenie nabywcy czy błędny numer NIP nabywcy lub jego brak (oczywiście w sytuacji, gdy faktura odzwierciedla prawdziwe zdarzenie gospodarcze). Niemniej, w przypadku udokumentowania zakupu fakturą zawierającą błędne oznaczenie nabywcy, zasadnym jest co do zasady skorygowanie tego błędu, co jednak nie uniemożliwia dokonania odliczenia podatku naliczonego na zasadach i w terminach wskazanych przepisami prawa. W przepisie art. 88 nie wskazano bowiem, że takie nieprawidłowości stanowią o braku prawa do odliczenia.(...)”