Odwrócony VAT a współczynnik proporcji

Przeczytaj także: Import usług a wskaźnik proporcji w podatku VAT

Załóżmy dla przykładu, że firma Pana Piotra zajmuje się sprzedażą złomu, elementów stalowych, świadczy usługi transportowe towarów w kraju i dodatkowo wynajmuje mieszkania osobom, które w nich mieszkają. Sprzedaż złomu i elementów stalowych z reguły jest opodatkowana w ramach odwróconego VAT-u. Mówiąc innymi słowy, jeżeli nabywca jest czynnym podatnikiem VAT, to na niego przechodzi obowiązek rozliczenia tego podatku także po stronie VAT należnego.
Usługi transportowe świadczone dla polskich firm opodatkowane są stawką podstawową, zaś najem mieszkań na własny rachunek i na cele mieszkalne jest z podatku VAT zwolniony przedmiotowo.

U naszego przedsiębiorcy występują zatem usługi zwolnione z VAT, opodatkowane w „standardowy” sposób stawką podstawową jak też rozliczane w ramach odwrotnego obciążenia, czyli nieopodatkowane u sprzedawcy - w stosunku do którym obowiązkiem rozliczenia podatku należnego (od sprzedaży) obciążony jest nabywca.

Prowadzenie takiej działalności gospodarczej wymaga ponoszenia odpowiednich wydatków, które są dokumentowane fakturami zawierającymi podatek VAT. Od zakupów związanych wyłącznie ze sprzedażą opodatkowaną naszego przedsiębiorcy (a więc usługi transportowe oraz sprzedaży stali czy złomu dla podmiotów innych aniżeli czynni podatnicy VAT) jak i ze sprzedażą w ramach odwróconego VAT, nasz przedsiębiorca może w pełni odliczyć podatek naliczony. Od zakupów związanych wyłącznie z działalnością zwolnioną (czyli wynajmem mieszkań) podatku nie może odliczyć w ogóle.

Jak natomiast odliczyć VAT od zakupów wspólnych? - czyli służących zarówno działalności opodatkowanej jak i zwolnionej? Tutaj ustawodawca pozwala na częściowe odliczenie VAT, którego wartość ustala się na podstawie tzw. współczynnika proporcji.

Co za tym idzie, zarówno licznik jak i mianownik proporcji jest ustalany w oparciu o obrót przedsiębiorcy (są tutaj pewne wyłączenia, nieistotne z naszego punku widzenia). Powstaje w związku z powyższym pytanie, co należy rozumieć pod pojęciem obrotu?

Niestety obecnie ustawa o VAT nie zawiera jego definicji, stąd mogą powstać wątpliwości, czy sprzedaż rozliczana w ramach odwrotnego obciążenia, a więc od której sprzedawca nie wykazuje podatku należnego (jak też stawki podatku) powinna być tutaj uwzględniana. Organy podatkowe potwierdzają jednak, że sprzedaż na odwrócony VAT na proporcję wpływa.

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z dnia 27.01.2014 r. nr IBPP1/443-53/14/BM wyjaśnił zaś, w celu określenia współczynnika, według którego będzie odliczany podatek VAT, należy mieć na uwadze kwoty netto uzyskiwane z poszczególnych czynności tj. tych które dają i nie dają prawa do odliczenia podatku. Tym samym obrót należy w tym przypadku utożsamiać z wartościami transakcji (dostaw towarów i świadczenia usług) netto – dla których podmiotem zobowiązanym do ich opodatkowania jest nabywca (w przedmiotowej sprawie Wnioskodawca dokonuje sprzedaży złomu w systemie „odwrotnego obciążenia”) - i te wartości winny być podstawiane do wzoru w celu określaniu ww. współczynnika.

Organ podatkowy wskazał, że wprawdzie z początkiem 2014 r. wskutek wykreślenia art. 29 ustawy o VAT, z ustawy zniknęła definicja obrotu, niemniej powyższe nie powoduje niemożliwości wyliczenia proporcji VAT. Przy jej liczeniu należy brać pod uwagę kwoty netto wynikające z poszczególnych czynności tj. tych, które dają i nie dają prawa do odliczenia podatku i obrót należy utożsamiać z wartościami transakcji (dostaw towarów i świadczenia usług) netto, dla których podmiotem zobowiązanym do ich opodatkowania jest nabywca.

Mówiąc innymi słowy sprzedaż w ramach odwrotnego obciążenia winna tutaj być uwzględniona zarówno w liczniku jak i mianowniku kwot stanowiących podstawę do ustalenia proporcji.

Wracając do naszego przykładu, w liczniku proporcji znajdzie się obrót z tytułu sprzedaży złomu i stali oraz usług transportowych, zaś w mianowniku obrót z tytułu sprzedaży złomu, stali, usług transportowych oraz najmu mieszkań.