Umorzenie pożyczki w rocznym zeznaniu podatkowym

Przeczytaj także: Do którego urzędu skarbowego składa się rocznego PIT-a?

Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości. Umowa pożyczki, której wartość przenosi pięćset złotych, powinna być stwierdzona pismem. Tak stanowi art. 720 Kodeksu cywilnego.

Podstawową cechą pożyczki jest zatem jej zwrotny charakter - osoba która zaciągnęła pożyczkę musi dokonać jej zwrotu (w określonym w umowie terminie). Oczywiście udzielenie takiej pożyczki z reguły następuje za wynagrodzeniem. Pożyczkodawcy zatem należy oddać nie tylko kwotę zaciągniętej pożyczki, ale także często zapłacić odsetki czy opłatę za jej udzielenie. Należy jednakże pamiętać, iż przepisy Kodeksu cywilnego nie wskazują, aby odpłatność była koniecznym elementem pożyczki.

Może się przy tym zdarzyć, że udzielona pożyczka zostanie danej osobie z różnych względów umorzona (co następuje na wniosek zainteresowanego). Pożyczkodawca może bowiem zwolnić pożyczkobiorcę z jej zwrotu z różnych względów. A takie działanie niemalże w każdym przypadku wiąże się z wystąpieniem podatku. Dlaczego?

Otóż jak to zostało już wyżej podkreślone, otrzymanie pożyczki i jej spłata na warunkach przewidzianych w umowie pożyczki są obojętne podatkowo z uwagi na zwrotny charakter pożyczki. Jednak przychód po stronie pożyczkobiorcy pojawia się w momencie, kiedy dochodzi do umorzenia pożyczki lub jej części. Wtedy bowiem pożyczkobiorca osiąga konkretne przysporzenie majątkowe, czyli dającą się wyliczyć wartość przychodu (co potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 10 marca 2009 r., IBPBII/1/415-147/08/HK).

Stąd osoba, której umorzono pożyczkę, musi liczyć się z obowiązkiem zapłaty z tego tytułu podatku. Będzie on liczony od wartości umorzonej kwoty.

Gdy pożyczkę taką udzielił podmiot inny, aniżeli pracodawca pożyczkobiorcy, wartość umorzenia stanowi przychód z innych źródeł opodatkowany wg skali podatkowej. Podmiot umarzający pożyczkę nie występuje tutaj w roli płatnika, w związku z czym nie pobiera zaliczki na podatek. Pożyczkobiorca otrzyma od niego informację PIT-8C, w której zostanie wykazana wartość umorzonej pożyczki. Ze wskazanego obowiązku informacyjnego podmiot udzielający pożyczki wywiązuje się do końca lutego roku następującego po tym, w którym pożyczka została umorzona. W tym samym czasie informację PIT-8C należy przekazać także do urzędu skarbowego właściwego dla pożyczkobiorcy.

Wskazane wyżej umorzone pożyczki rozlicza się na formularzu PIT-36 w ramach innych źródeł przychodów.

Nieco inaczej sytuacja wygląda w przypadku pracowników. Tutaj bowiem umorzona pożyczka stanowi przychód ze stosunku pracy (tak samo jak wynagrodzenie).

Wartość umorzenia zostanie tutaj zatem doliczona do przychodów ze stosunku pracy. Pracodawca w takim przypadku nie sporządza odrębnej informacji podatkowej. Sam podatnik natomiast przychód ten rozlicza razem z wynagrodzeniem ze stosunku pracy (co do zasady na formularzu PIT-37, chyba że jest obowiązany do złożenia PIT-36)

Jeżeli natomiast pożyczka zostanie umorzona byłemu pracownikowi, stanowi ona dla niego przychód z innych źródeł, o których mowa w art. 20 ust. 1 przytoczonej ustawy. W takim przypadku były zakład pracy z jednej strony nie ma obowiązku poboru zaliczki na podatek bądź samego podatku od umorzonej kwoty pożyczki, z drugiej zaś musi sporządzić wymienioną już wyżej informację PIT-8C, w której winna znaleźć się wartość umorzonej kwoty (informację tę przekazuje się byłemu pracownikowi i właściwemu dla niego urzędowi skarbowemu w terminie do końca lutego następnego roku podatkowego). Ex-pracownik pożyczkę taką rozlicza na PIT-36 w ramach innych źródeł przychodów.