Zakupy na raty a korekta kosztów: sądy administracyjne vs. fiskus

Przeczytaj także: Zatory płatnicze: zakupy na raty nie wymagają korekty kosztów

Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 18.06.2015 r., nr IBPBI/2/4510-348/15/SD wskazał natomiast, że przepisy prawa podatkowego nie ingerują w ustalenia pomiędzy stronami w zakresie określenia terminu płatności, co szczególnie widać w przypadku umów leasingu finansowego, gdzie terminy płatności są określane w ratach przez okres trwania umowy. Mimo to jednak zasady korygowania kosztów należy stosować także do tych umów, gdzie każdy termin płatności należy liczyć w stosunku do daty faktury.

W interpretacji tej czytamy: „(…) W sytuacji, gdy termin płatności poszczególnej raty leasingowej będzie krótszy lub równy 60 dni, zastosowanie będzie miał art. 15b ust. 1 updop. Natomiast w sytuacji, gdy termin płatności poszczególnej raty leasingowej będzie dłuższy niż 60 dni, zastosowanie będzie miał art. 15b ust. 2 updop. Jeżeli zatem Wnioskodawca zaliczy do kosztów uzyskania przychodów kwotę odpisu amortyzacyjnego dokonywanego od leasingowanych składników majątku zgodnie z art. 16a ust. 2 updop oraz jednocześnie kwota ta nie znajdzie pokrycia w płatności dokonanej przez Wnioskodawcę na rzecz kontrahenta i Wnioskodawca nie ureguluje tej kwoty w terminach odpowiednio 30 dni od daty upływu terminu płatności raty leasingowej lub 90 dni od daty zaliczenia tej kwoty do kosztów uzyskania przychodów, Wnioskodawca obowiązany będzie do zmniejszenia kosztów uzyskania przychodów o kwotę tego odpisu amortyzacyjnego.

Nieuregulowanie w odpowiednim terminie spłaty wartości początkowej powinno skutkować wyłączeniem z kosztów odpowiedniej części odpisów amortyzacyjnych od środka trwałego amortyzowanego przez korzystającego. Jak już wyżej wskazano, pod względem terminów płatności każda rata powinna być ustalana i rozliczana odrębnie. Natomiast po uregulowaniu zobowiązań korzystający ma prawo do zaliczenia do kosztów podatkowych dokonanych wcześniej zmniejszeń.(…)”

Poglądu tego nie zawsze jednak podzielają sądy administracyjne, zwłaszcza jeżeli idzie o regulowanie płatności w systemie ratalnym.

Przykładem jest wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 27.02.2015 r., sygn. akt III SA/Wa 1473/14. W rozpatrywanej sprawie spółka amortyzowała środki trwałe zakupione na raty, które były regulowane w ustalonych terminach. Fiskus w takim przypadku nakazał oczywiście dokonywania korekty kosztów w sposób wyżej opisany. Ze stanowiskiem tym nie zgodził się jednak sąd wskazując, że interpretacja jedynie językowa regulacji prawnych jest niewystarczająca. Trzeba tu sięgnąć także do celu, jakiemu te regulacje miały służyć.

W wyroku tym czytamy, że „(…) Literalna wykładnia art. 15b u.p.d.p. stosowana wobec umów, w których płatności dokonywane są ratalnie prowadzi do tego, że o ile podatnik w stosunku do "normalnej" umowy sprzedaży ma możliwość nie być objęty jego regulacjami, to w przypadku umowy, w której płatności dokonywane są w ratach, takie jak sprzedaż na raty, takiej możliwości nie ma i ponosi od razu negatywne skutki podatkowe zawierając umowy dopuszczalne także przez ustawodawcę podatkowego. Tym samym przepis ten, przy tego rodzaju wykładni stanowiłby swoistą pułapkę podatkową, niedopuszczalną w demokratycznym państwie prawnym.(…)

sposób wykładni art. 15b u.p.d.p. zaprezentowany przez Ministra Finansów w zaskarżonej interpretacji prowadzi do rezultatów naruszających wartości systemu prawa, niejako z definicji dyskryminując umowy, w których zapłata następuje w ratach, jak w rozpatrywanej sprawie, ograniczając tym samym swobodę obrotu gospodarczego. Zawierając bowiem tego rodzaju umowy, jak najbardziej dopuszczalne także na gruncie u.p.d.p., podatnik automatycznie naruszałby przepisy art. 15b u.p.d.op., a jedynym sposobem nieponoszenia negatywnych skutków podatkowych byłoby niezawieranie w ogóle umów przewidujących zapłatę ceny w ratach.(…)

skoro intencją ustawodawcy przy wprowadzeniu nowelizacji u.p.d.p. było zwalczanie nieterminowego regulowania płatności - tzw. "zatorów płatniczych", a jak wynika z przedstawionego stanu faktycznego, Spółka zamierza regulować płatności w terminie, stanowiska Ministra Finansów, co do interpretacji art. 15b ust. 1 i 2, bez uwzględnienia celu nowelizacji u.p.d.p., nie można uznać za prawidłowe. Znowelizowana u.p.d.p. ma mobilizować podatników do regulowania płatności kontrahentom w terminach ustalonych przez strony, na zasadzie swobody umów. Tym samym celem ustawodawcy wprowadzającego te rozwiązania było ograniczenie zjawisk związanych z nieterminowym płaceniem należności, a nie ograniczenie swobody prowadzenia działalności gospodarczej podatników poprzez eliminację za pomocą instrumentów podatkowych legalnych rodzajów umów.(…)”

Niecały miesiąc później, bo 24.03.2015 r. WSA w Warszawie wydał podobny wyrok w sprawie o sygn. akt III SA/Wa 2328/13.

Sąd podkreślił, że wprowadzone regulacje mają na celu mobilizować podatników do terminowego płacenia swoich zobowiązań, a nie ograniczać swobodę prowadzenia działalności gospodarczej podatników poprzez eliminację za pomocą instrumentów podatkowych legalnych rodzajów umów.

Niestety przytoczone orzeczenia nie są prawomocne. Na wyjaśnienie sprawy przez NSA przyjdzie nam zapewne poczekać około dwóch lat. W tym czasie przepisy o korekcie kosztów mogą zniknąć z ustaw o podatkach dochodowych. Prezydencki projekt ustawy o zmianie ustawy - Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3018) przewiduje bowiem m.in. uchylenie art. 24d ustawy o podatku dochodowym od osób fizyczce oraz art. 15b ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.