Zmiany w VAT: prewspółczynnik dla jednostek samorządu terytorialnego?

Przeczytaj także: Bezpłatny bilet wstępu do muzeum a preproporcja w podatku VAT

Nie ma wątpliwości, iż prewspółczynnik będą musiały stosować podmioty, które oprócz działalności gospodarczej prowadzą także inną działalność – w szczególności organy władzy publicznej. Zmianę Ustawy VAT w zakresie prawa do odliczenia najboleśniej odczują więc gminy.

Wątpliwości co do obowiązku stosowania prewspółczynnika mają natomiast podmioty prowadzące działalność gospodarczą, ale osiągające w związku z tą działalnością także przysporzenia pozostające poza zakresem opodatkowania VAT, na przykład podmioty rozliczające się w ramach konsorcjów i innych wspólnych przedsięwzięć.

Należy odróżnić ogólne sformułowania, pojawiające się na etapie tworzenia nowych przepisów dotyczących prewspółczynnika, od ich ostatecznej treści. Jeśli chodzi o założenia – można dostrzec ryzyko, że prewspółczynnik powinien ustalać każdy podmiot, który osiąga obrót pozostający poza VAT. Jak wskazano w początkowej części uzasadnienia do projektu ustawy z dnia 9 kwietnia 2015 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo zamówień publicznych: „W przypadku gdy podatnik wykonuje równocześnie działalność podlegającą opodatkowaniu VAT, tzn. opodatkowaną lub zwolnioną z podatku, i działalność niepodlegającą takiemu opodatkowaniu, tzn. nienależącą do zakresu stosowania dyrektywy 2006/112/WE, odliczenie podatku naliczonego od wydatków poniesionych przez podatnika jest dopuszczalne tylko w takim zakresie, w jakim wydatki te można przyporządkować działalności podlegającej VAT w rozumieniu dyrektywy 2006/112/WE (vide: przykładowo pkt 30–31 wyroku TSUE w sprawie C-437/06, pkt 39 wyroku TSUE w sprawie C-515/07). (…) Wykluczone jest bowiem „niesymetryczne” powoływanie się na przepisy dyrektywy 2006/112/WE, w celu domagania się prawa do odliczenia podatku naliczonego, gdy nie płaci się równocześnie podatku należnego (vide: pkt 45 wyroku TSUE w sprawie C-319/12).” W oparciu o zasady odliczalności VAT obowiązujące na gruncie przepisów UE, istnieją więc argumenty, iż czynności niepodlegające opodatkowaniu nie powinny wiązać się z prawem do odliczenia.

Konkretna treść przepisów wprowadzonych do polskiego porządku prawnego jest jednak inna.

Z przepisu tego (i następnych ustępów art. 86) wynika, iż prewspółczynnik muszą ustalać tylko podmioty, które wykonują – oprócz działalności gospodarczej – także inną działalność i ponoszą wydatki związane z oboma tymi rodzajami aktywności. Przepisy te nie odnoszą się więc do obrotu niepodlegającego opodatkowaniu VAT, lecz do czynności, które w ogóle nie są zawiązane z działalnością gospodarczą.

W świetle literalnego brzmienia przepisów o prewspółczynniku nie znajdzie on więc zastosowania do podmiotów, które prowadzą tylko działalność gospodarczą, ale w związku z prowadzeniem tej działalności osiągają obroty nieopodatkowane VAT (np. członkowie konsorcjów).

Na podstawie treści ustawy zmieniającej i uzasadnienia do niej można więc przyjąć, iż celem polskiego Ustawodawcy nie było ograniczenie prawa do odliczenia u wszelkich podatników, którzy osiągają jakiekolwiek obroty pozostające poza VAT, lecz iż nowelizacja wymierzona była konkretnie w podmioty, które prowadzą inną działalność niż gospodarcza.

Analizowane przepisy dopiero weszły w życie i brak jeszcze jakiejkolwiek praktyki ich stosowania. Uwzględniając jednak ich brzmienie, należy mieć nadzieję, iż organy podatkowe nie będą w praktyce prezentować wykładni rozszerzającej tych przepisów poprzez próbę ich zastosowania również do podatników prowadzących wyłącznie działalność gospodarczą.