Skup (cesja) i windykacja wierzytelności poza podatkiem VAT?

Przeczytaj także: Gmina nie zapłaci VAT od opłat za dworzec autobusowy

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Wnioskodawca zajmuje się skupem wierzytelności w cenie niższej od ich wartości nominalnej, w celu ich windykacji. Zakup następuje na podstawie umowy cesji wierzytelności. Wskutek jej zawarcia dochodzi do przelewu przez cedenta (podatnika posiadającego polską rezydencję podatkową) na rzecz wnioskodawcy określonej wierzytelności.

Przedmiotem takiej umowy nie jest zlecenie spółce (wnioskodawcy - cesjonariuszowi) przeprowadzenia windykacji wierzytelności na rzecz cedenta, a przelanie na nią tej wierzytelności zgodnie z art. 509 §1 Kodeksu cywilnego. Na tej podstawie nabywając we własnym imieniu i na własny rachunek wierzytelność spółka wchodzi w miejsce cedenta jako wierzyciela. Po wstąpieniu w miejsce dotychczasowego wierzyciela spółka może przeprowadzić windykację takiej wierzytelności we własnym imieniu i na własny rachunek, tudzież może dokonać jej dalszej odprzedaży. Powyższe pozostaje w gestii spółki. Nadto z chwilą dokonania przelewu wierzytelności wszelkie prawa z nią związane przysługują wyłącznie spółce.

W związku z powyższym zadano pytanie, czy przelew (cesja) przez cedenta wierzytelności na rzecz spółki w tak opisanym stanie faktycznym powoduje po stronie spółki powstanie obowiązku podatkowego w VAT z tytułu nabycia wierzytelności? W przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 10 stycznia 2013r. sygn. akt III SA/Gl 1315/12 oraz Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 5 czerwca 2014r. sygn. akt I FSK 1130/13, organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004r. o podatku od towarów i usług (t.j. Dz. U. z 2011r. Nr 177, poz. 1054 ze zm., zwanej dalej ustawą o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Natomiast przez dostawę towarów, na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy, należy rozumieć przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel (…).

W świetle postanowień art. 8 ust. 1 ww. ustawy, przez świadczenie usług rozumie się każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów w rozumieniu art. 7, w tym również:
1. przeniesienie praw do wartości niematerialnych i prawnych, bez względu na formę, w jakiej dokonano czynności prawnej;
2. zobowiązanie do powstrzymania się od dokonania czynności lub do tolerowania czynności lub sytuacji;
3. świadczenie usług zgodnie z nakazem organu władzy publicznej lub podmiotu działającego w jego imieniu lub nakazem wynikającym z mocy prawa.

Z cytowanych wyżej przepisów jednoznacznie wynika, że każde odpłatne świadczenie polegające na działaniu, zaniechaniu lub tolerowaniu czy określonym zachowaniu mieści się w tak sformułowanej definicji usługi.

Aby uznać dane świadczenie za odpłatne, musi istnieć stosunek prawny pomiędzy świadczącym usługę a odbiorcą, a w zamian za wykonanie usługi powinno zostać wypłacone wynagrodzenie. Musi istnieć bezpośredni związek pomiędzy świadczoną usługą i przekazanym za nią wynagrodzeniem. Oznacza to, że z danego stosunku prawnego, na podstawie którego wykonywana jest usługa, musi wynikać wyraźna, bezpośrednia korzyść na rzecz świadczącego usługę.

W ramach systemu podatku VAT czynnościami podlegającymi opodatkowaniu są transakcje między stronami, przewidujące zapłatę ceny lub inne wynagrodzenie. Zatem jeżeli czynność polega jedynie na świadczeniu jednej ze stron, bez bezpośredniego wynagrodzenia, nie ma podstawy opodatkowania, w związku z czym świadczenie takie nie podlega podatkowi VAT.
Należy zauważyć, iż świadczenie usługi następuje „odpłatnie” w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1, a zatem podlega opodatkowaniu, tylko jeżeli pomiędzy usługodawcą a usługobiorcą istnieje stosunek prawny, w ramach którego następuje wymiana świadczeń wzajemnych, gdyż świadczenie otrzymywane przez usługodawcę stanowi rzeczywiste odzwierciedlenie wartości usługi świadczonej usługobiorcy. Świadczenie usług dokonywane odpłatnie w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT wymaga bezpośredniego związku między wyświadczoną usługą a otrzymanym wynagrodzeniem.