Podatnik zwolniony z VAT: w 2014 r. faktura czy rachunek?

Przeczytaj także: Faktura pro forma w podatku VAT 2014

Każdy może wystawić fakturę

Na wstępnie warto przypomnieć krótką historię związaną z kwestią wystawiania faktur w przypadku podatników zwolnionych z VAT. Od lipca 1993 r. aż do końca 2012 r. prawo do wystawiania faktur przysługiwało jedynie czynnym podatnikom podatku od towarów i usług. Za sprawą zmian przepisów, jakie weszły w życie z początkiem 2013 r., każdy przedsiębiorca mógł wystawiać faktury - jednak pod warunkiem, że zarejestrował się na potrzeby VAT (złożył druk VAT-R do urzędu skarbowego) jako podatnik czynny lub zwolniony. Wówczas osoba prowadząca działalność, która korzystała ze zwolnienia, mogła dokumentować dokonaną sprzedaż nie rachunkami, a fakturami wystawionymi zgodnie z obowiązującymi przepisami.

Rozszerzenie na wszystkich podatników prawa do wystawiania faktury miało natomiast miejsce w styczniu obecnego roku. Każdy przedsiębiorca może wystawić taki dokument - bez względu na to, czy dokonał rejestracji (jako podatnik czynny bądź zwolniony), czy też nie. W związku z tym osoba, która nie dostarczyła druku VAT-R odpowiedniemu naczelnikowi urzędu skarbowego, może zamiast rachunków wystawiać faktury.

Obowiązek wystawienia faktury

Co do zasady podatnik zobowiązany jest do wystawienia faktury w przypadku sprzedaży - dostawy towarów lub świadczenia usług - na rzecz drugiego podmiotu podlegającego VAT bądź podatkowi od wartości dodanej (lub podatkowi o podobnym charakterze, czy też na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem). Fakturę należy wystawić także w przypadku:

• sprzedaży wysyłkowej z terytorium kraju oraz sprzedaży wysyłkowej na terytorium kraju w przypadku, gdy dokonywana jest na rzecz podmiotu innego niż omówiony powyżej,
• wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów na rzecz podmiotu innego niż omówiony powyżej,
• otrzymania całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy lub wykonaniem usługi z wyjątkiem wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów lub czynności, dla których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury - art. 19a ust. 5 pkt 4.

Jednak podatnicy korzystający ze zwolnienia na podstawie art. 43 ust. 1 (przedmiotowe) lub art. 113 ust. 1 i 9 (ze względu na wysokość obrotów do 150 tys.) ustawy o podatku od towarów i usług nie są zobowiązani do wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż podlegającą tym zwolnieniom. Wówczas wystawienie faktury będzie konieczne jedynie na wyraźne żądanie nabywcy, jeżeli zostało zgłoszone w terminie 3 miesięcy - licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar lub wykonano usługę bądź otrzymano całość lub część zapłaty.

Elementy faktury podatnika zwolnionego z VAT

Oczywiście inne zasady fakturowania obejmują podatników VAT czynnych, a inne podatników zwolnionych. Elementy, jakie powinna zawierać faktura dokumentująca sprzedaż zwolnioną z podatku, omawia Rozporządzenie z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur.

Wedle § 3 pkt 1 w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług zwolnionych na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2-6, 8-36 ustawy o VAT faktura powinna zawierać:

• datę wystawienia,
• kolejny numer przy zachowaniu ciągłości numeracji,
• imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług, a także ich adresy,
• wskazanie nazwy lub rodzaju towaru/usługi,
• miarę i ilość (liczbę) dostarczonych towarów lub zakres wykonanych usług,
• jednostkową cenę towarów lub usług,
• kwotę należności ogółem,
• wskazanie podstawy prawnej, zgodnie z którą podatnik stosuje zwolnienie od podatku.