Nieodpłatne świadczenia dla pracowników: podatek zgody z Konstytucją

Przeczytaj także: Zniżki na przejazdy służbowe pociągiem bez podatku dochodowego

TK: nie ma potrzeby zmieniać przepisów
W wyroku z 8 lipca 2014 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy ustawy o PIT rozumiane w ten sposób, że „inne nieodpłatne świadczenie” oznacza tylko przysporzenie majątkowe o indywidualnie określonej wartości są zgodne z Konstytucją.

Zdaniem Trybunału uchylenie danego przepisu jest konieczne tylko wtedy, gdy nie ma możliwości jego interpretacji przy pomocy np. przepisów konstytucyjnych. W ocenie TK, w omawianej sprawie taki przypadek nie zachodzi.

Nie każde świadczenie dla pracownika będzie podlegało podatkowi dochodowemu. W ocenie TK istotne dla oceny, czy należy dane świadczenie opodatkować jest to, czy wynagrodzenie w ten sposób pracownika leżało w jego interesie, a jeśli tak, to czy doszło do realnego przysporzenia jego majątku. Zatem świadczenia otrzymywane przez pracownika od pracodawcy trzeba opodatkować tylko wtedy, jeżeli prowadzi to do powiększenia dochodu pracownika, albo też do zaoszczędzenia wydatków. Na równi należy traktować realne przysporzenie po stronie pracownika, jak i zaoszczędzenie na skutek świadczenia lub usługi przez pracodawcę.

W ocenie Trybunału opodatkowanie nieodpłatnego świadczenia otrzymanego przez pracownika będzie miało miejsce tylko wówczas, jeżeli rzeczywiście doprowadzi do zaoszczędzenia przez niego wydatków. To zaś wymaga dalszego ustalenia, czy pracownik korzystał ze świadczenia dobrowolnie. Jeżeli natomiast nieodpłatne świadczenie pracownik przyjął jako warunek niezbędny do zgodnego z prawem wykonania pracy, wówczas pracownik nie odnosi korzyści, podlegającej opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Kryteria opodatkowania świadczeń
W rezultacie Trybunał uznał, że przychodem pracownika mogą być tylko świadczenia, które:

• zostały spełnione za zgodą pracownika (skorzystał z nich w pełni dobrowolnie);
• zostały spełnione w jego interesie (a nie w interesie pracodawcy) i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który musiałby ponieść;
• korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich).

Z pewnością omawiany wyrok Trybunału Konstytucyjnego da cenne wskazówki pracownikom, pracodawcom, organom podatkowym i sądom administracyjnym. Wydaje się być jednak wątpliwe, czy jego efektem będzie trwałe wyeliminowanie często sprzecznych ze sobą decyzji organów podatkowych i wyroków sądów administracyjnych w kwestii opodatkowania nieodpłatnych świadczeń na rzecz pracowników.

Argumenty pracodawców
Trybunał Konstytucyjny zajął się omawianą sprawą na wniosek Konfederacji Lewiatan. Wnioskodawcy kwestionowali przepis ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, zgodnie z którym nawet od potencjalnie otrzymanego przez pracownika przychodu należy odprowadzić podatek. W ocenie organizacji Lewiatan świadczenia pozapłacowe motywują pracowników do pracy i nie może się bez nich obejść żadna nowoczesna firma. Chodzi tu np. o spotkania integracyjne pracowników, zakup zatrudnionym polis OC i na życie, jak też organizowanie im przez pracodawcę transportu do zakładu pracy.

Zdaniem Konfederacji Lewiatan obecnie obowiązujące przepisy dotyczące nieodpłatnych świadczeń są nieprecyzyjne, dają pole do dwóch sprzecznych ze sobą stanowisk, a w konsekwencji narażają firmy na problemy ze strony organów podatkowych. W ocenie Konfederacji Lewiatan przepisy, a zwłaszcza przepisy podatkowe muszą być jednoznaczne.