Zeznania PIT 2013: wspólne rozliczenie z dzieckiem

Przeczytaj także: Wspólne rozliczenie z pełnoletnim dzieckiem

Wskazana wyżej preferencja znalazła się w art. 6 ust. 4 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. I tak od dochodów rodzica lub opiekuna prawnego, podlegającego w Polsce nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu, będącego panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację w rozumieniu odrębnych przepisów, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, jeżeli ten rodzic lub opiekun w roku podatkowym samotnie wychowuje dzieci, podatek może być określony na wniosek wyrażony w rocznym zeznaniu podatkowym, w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów osoby samotnie wychowującej dzieci, z tym że do sumy tych dochodów nie wlicza się dochodów (przychodów) opodatkowanych w sposób zryczałtowany na zasadach określonych w tej ustawie.
Z powyższej możliwości może skorzystać także część nierezydentów. Niemniej tutaj ustawodawca nałożył dodatkowe obwarowania (które znalazły się w ust. 4a przytoczonego przepisu).

Warto także pamiętać, że z rozliczenia w sposób wyżej wskazany może skorzystać jedynie ten podatnik, który wychowuje dzieci:

1. małoletnie,
2. bez względu na ich wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymywały zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,
3. do ukończenia 25 roku życia uczące się w szkołach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, przepisach o szkolnictwie wyższym lub w przepisach regulujących system oświatowy lub szkolnictwo wyższe obowiązujących w innym niż Rzeczpospolita Polska państwie, jeżeli w roku podatkowym nie uzyskały dochodów podlegających opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27 lub art. 30b w łącznej wysokości przekraczającej 3 089 zł, z wyjątkiem renty rodzinnej.

Taki sposób opodatkowania nie ma przy tym zastosowania, jeżeli do osoby samotnie wychowującej dzieci lub do jej dziecka mają zastosowanie przepisy dotyczące podatku liniowego, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (za wyjątkiem przychodów z tzw. prywatnego najmu) lub ustawy o podatku tonażowym (o czym mówi ust. 8 i 9 tego przepisu).

Wracając jednak do przytoczonego wyżej art. 6 ust. 4 ustawy trzeba pamiętać, że obok wymogów formalnych związanych z odpowiednim statusem podatnika (czyli m.in. bycie panną, kawalerem, rozwodnikiem itd.), ustawodawca wymaga także, aby dziecko było faktycznie wychowywane samotnie przez podatnika. Co pod powyższym należy rozumieć?
„Wychowywać” w słownikowym rozumieniu oznacza: zapewniając byt doprowadzić do osiągnięcia pełnego rozwoju psychicznego i fizycznego. Wychowywanie polega zatem na stałym troszczeniu się o byt materialny dziecka oraz o jego rozwój emocjonalny.

Powyższe rozwinął m.in. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 31 maja 2011 r., sygn. akt II FSK 30/10.

Sąd wskazał, że wychowywanie dziecka można określić jako kształtowanie osobowości dziecka poprzez kształtowanie jego samodzielności, obowiązkowości, rozwijanie predyspozycji intelektualnych i umiejętności praktycznych, kształtowanie światopoglądu, systemu wartości oraz postaw emocjonalnych. Co jest tu niezwykle ważne, tylko przez stały kontakt z dzieckiem możliwe jest jego kształtowanie (wychowywanie).

Osobą samotnie wychowującą dziecko jest zatem jeden z rodziców lub opiekun prawny, z którym ów dziecko mieszka i który troszczy się o jego codzienny byt, stan zdrowia, czy też który osobiście lub przy pomocy zaufanej osoby towarzyszy dziecku do i ze szkoły, interesuje się jego postępami w nauce (poprzez m.in. uczestnictwo w wywiadówkach szkolnych), rozwojem fizycznym i intelektualnym.

Warto też zwrócić uwagę na fakt, iż ustawodawca w przytoczonej regulacji użył zwrotu „samotnie wychowuje” a nie np. „samotnie sprawuje pieczę”, który to jest pojęciem szerszym.

NSA we wskazanym wyroku uznał również, że sam fakt płacenia przez podatnika alimentów oraz ustalenie przez Sąd Rodzinny miejsca zamieszkania dziecka przy jego matce nie może i nie przesądza o tym, kto faktycznie wychowuje dziecko.

Dyrektor Izby Skarbowej w Łodzi w interpretacji indywidualnej z dnia 03.09.2013 r. nr IPTPB2/415-427/13-3/AK wskazał zaś, że stan samotnego wychowywania dziecka nie musi trwać przez cały rok podatkowy, aby preferencyjne rozliczenie było możliwe. W rozpatrywanej przez organ sprawie wnioskodawczyni była osobą rozwiedzioną, samotnie wychowującą córkę urodzoną w 1993 r. W listopadzie 2012 r. zawarła ponownie związek małżeński. Za ten rok złożyła także rozliczenie podatkowe wskazując preferencyjny sposób rozliczenia, tj. jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Powyższe zakwestionował urząd skarbowy twierdząc, że skoro na dzień 31 grudnia 2012 r. wnioskodawczyni była osobą zamężną, prawo do takiego rozliczenia jej nie przysługuje.

Organ podatkowy w przytoczonej interpretacji uznał jednak, że ustawodawca przywołanej wyżej regulacji posługuje się zwrotem „osoby samotnie wychowującej w roku podatkowym”, a nie „osoby samotnie wychowującej przez cały rok podatkowy”. Wystarczającym zatem jest, aby taki stan zaistniał w ciągu roku podatkowego, nie musiał zaś trwać przez cały rok. Tym samym, pomimo zawarcia związku małżeńskiego w roku 2012 wnioskodawczyni za ten rok nie utraciła statusu samotnie wychowującej dziecko w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.