Usługi budowlane z 8% stawką VAT tylko w budynku mieszkalnym

Przeczytaj także: Stolarka budowlana: stawka VAT na montaż w 2011 r.

Zgodnie z art. 41 ust. 12 ustawy o VAT, stawkę podatku w wysokości (obecnie) 8% stosuje się do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym. Dodatkowo na mocy §7 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2013 r. poz. 247 ze zm.), preferencyjna stawka podatku jest właściwa także dla niektórych robót konserwacyjnych wykonywanych w budynkach mieszkalnych (roboty konserwacyjne to roboty mające na celu utrzymanie sprawności technicznej elementów budynku lub jego części inne niż remont).

Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym ustawodawca z kolei nakazuje rozumieć obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych, oraz lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, a także obiekty sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych. Do budownictwa takiego nie zalicza się przy tym:

1. budynków mieszkalnych jednorodzinnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 300 m²;
2. lokali mieszkalnych, których powierzchnia użytkowa przekracza 150 m².

W przypadku budownictwa mieszkaniowego o powierzchni przekraczającej limity wskazane wyżej, preferencyjną stawkę VAT stosuje się tylko do części podstawy opodatkowania odpowiadającej udziałowi powierzchni użytkowej kwalifikującej do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym w całkowitej powierzchni użytkowej.

W rzeczywistości gospodarczej występowały przy tym wątpliwości, w jaki sposób opodatkować usługi budowlane, które częściowo wykonywane są w bryle budynku mieszkalnego, a częściowo poza nią (w postaci chociażby przyłączy, ogrodzeń, układania kostki na posesji itp.)

Organy podatkowe niemalże jednoznacznie twierdziły, że tylko usługi wykonywane w bryle budynku korzystają z preferencyjnej stawki podatku, pośród sądów z kolei zdania były podzielone (niektóre z nich uznawała, że nie można dzielić usług kompleksowej na części). Ostatecznie kwestię tę rozpatrzył Naczelny Sąd Administracyjny w składzie siedmiu sędziów w uchwale z dnia 3 czerwca 2013 r., sygn. akt I FPS 7/12.

NSA w przytoczonej uchwale wskazał m.in. że konieczne jest tutaj określenie pojęcia „budynek” – jego definicji nie ma w ustawie o podatku od towarów i usług. Zgodnie zaś ze „Słownikiem języka polskiego” (red. Mieczysław Szymczak, W-wa PWN 1978 r. Tom pierwszy), „budynek” to: „budowla naziemna, jednokondygnacyjna lub wielokondygnacyjna, ograniczona ścianami i dachem, mająca pomieszczenia mieszkalne lub o innym przeznaczeniu; dom, gmach. Budynek drewniany, murowany. Budynek mieszkalny, fabryczny, gospodarczy, szpitalny. Budynek z prefabrykatów. Kubatura budynku.”
Sąd wskazał, że istotne jest także odniesienie się do „bryły” budynku, która oznacza „kształt przestrzenny w architekturze i rzeźbie. Ciężka, zwarta bryła budynku zamku” (definicja z ww. „Słownika języka polskiego”).

Ustawa o podatku od towarów i usług odsyła przy tym do PKOB, która to klasyfikacja w punkcie 2 objaśnień wstępnych zawiera definicję obiektów budowlanych i budynków. Do tych ostatnich zalicza się zadaszone obiekty budowlane - czyli konstrukcje połączone z gruntem w sposób trwały, wykonane z materiałów budowlanych i elementów składowych, będące wynikiem prac budowlanych - wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, wykorzystywane dla potrzeb stałych, przystosowane są do przebywania ludzi, zwierząt lub ochrony przedmiotów.

Na tej podstawie sąd wysnuł wniosek, że pojęcie „budynku” swym zakresem nie obejmuje innych elementów czy obiektów z nim funkcjonalnie powiązanych, w szczególności infrastruktury towarzyszącej.

Sąd wskazał przy tym, że zgodnie z przepisami obowiązującymi do końca 2007 r. (art. 146 ustawy o VAT) ustawodawca przyznał prawo do stosowania obniżonej stawki podatku w odniesieniu do budynków mieszkalnych wraz z infrastrukturą towarzyszącą.

W okresie późniejszym natomiast pojęcie „infrastruktury towarzyszącej” zostało przez niego w przepisach pominięte. Zdaniem NSA był to zabieg celowy, co wynika z przebiegu procesu legislacyjnego dotyczącego zmian ustawy w tym zakresie.

M.in. na tej podstawie udzielając odpowiedzi w rozpatrywanej sprawie NSA uznał, że od 2008 r. obniżona stawka podatku VAT nie może mieć zastosowania do robót dotyczących obiektów budownictwa mieszkaniowego wykonywanych poza budynkiem.