Składniki majątku wspólnika używane w spółce jawnej

Przeczytaj także: Świadczenia dla spółki: przychody i koszty podatkowe

W przypadku spółek osobowych, do których zalicza się m.in. spółka jawna czy spółka cywilna, dochody z działalności przez nie prowadzonej podlegają opodatkowaniu podatkiem dochodowym na poziomie wspólników. Przychody każdego wspólnika określa się tutaj proporcjonalnie do jego prawa do udziału w zysku (gdy umowa nie stanowi inaczej, ich prawa w tym zakresie są równe). Zasady te obowiązują także przy rozliczaniu kosztów uzyskania przychodów (a także wydatków kosztów takich niestanowiących).

Co się zaś tyczy wykorzystywania w spółce składników majątku należących do majątku prywatnego wspólników, ich użytkowanie może być odpłatne (umowa najmu czy dzierżawy) bądź nieodpłatne (umowa użyczenia).

W obydwu przypadkach tak wykorzystywane składniki majątku nie stanowią środków trwałych spółki, przez co nie mogą także chociażby być amortyzowane. Ponadto w przypadku, gdy przedmiotem takiego użytkowania jest samochód osobowy, trzeba pamiętać o obowiązku zaprowadzenia dla niego ewidencji przebiegu pojazdów, ustalania limitu kilometrówki oraz zestawienia wydatków związanych z jego eksploatacją, aby te mogły zostać uznane za koszty uzyskania przychodu (oczywiście do wysokości limitu określonego kilometrówką). Warto przy tym pamiętać, że zgodnie z interpretacją ogólną Ministerstwa Finansów z dnia 08.11.2013 r. nr DD2/033/55/MWJ/13/RD-111005, do limitu kilometrówki nie wlicza się ewentualnego czynszu najmu takiego pojazdu – ten jest rozliczany w kosztach na zasadach ogólnych.

W przypadku, gdy dany składnik majątku jest udostępniany spółce odpłatnie, wydatki związane z jego używaniem stanowią koszty spółki (chodzi tutaj przy tym zarówno o czynsz najmu jak też wydatki eksploatacyjne), i to także u wspólnika, który oddał ten składnik majątku do używania go przez spółkę. Koszty takie dzieli się między wspólników proporcjonalnie do prawa do udziału w zysku spółki. W ten sposób rozliczane są zarówno wydatki eksploatacyjne, jak też wydatki z tytułu wynagrodzenia dla wspólnika udostępniającego dany składnik majątku odpłatnie.

Z drugiej strony wspólnik, który składnik majątku udostępnił spółce odpłatnie, z tytułu wypłacanego mu wynagrodzenia uzyskuje przychód. Jeżeli spółce został oddany odpłatnie do używania składnik majątku prywatnego, uzyskany przychód u wspólnika stanowi w podatku dochodowym przychód z tzw. najmu prywatnego (jest to odrębne źródło przychodu określone w art. 10 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych), o ile stosowna umowa nie zostanie zawarta w wykonywaniu działalności gospodarczej.

Niemniej wspólnik może dany składnik majątku prywatnego udostępnić spółce także nieodpłatnie. Jak nietrudno się domyśleć, w takim przypadku przychód z tytułu jego udostępnienia po stronie tego wspólnika nie wystąpi, jako że nie otrzymuje on wynagrodzenia od spółki. O ile jednak takie postępowanie będzie dla niego neutralne podatkowo (jako że zgodnie z obecnym stanowiskiem organów podatkowych, świadczenia na rzecz samego siebie opodatkować nie można), tak dla pozostałych wspólników będzie mieć negatywne skutki w tym zakresie.

A to dlatego, że wartość nieodpłatnie otrzymanych świadczeń stanowi dla nich przychód z działalności gospodarczej (por. art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych). Wartość pieniężną takiego przychodu ustala się tutaj na podstawie cen rynkowych stosowanych przy udostępnianiu rzeczy tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca udostępnienia. Jeżeli nieodpłatnie użyczony został lokal użytkowy, przychód określa się w wysokości równowartości czynszu, jaki byłby należny w przypadku zawarcia umowy najmu tego lokalu. Szczegóły w tym zakresie reguluje art. 11 ustawy.

Zwolnienie dla rodziny
Jeżeli spółkę osobową zawiązali wspólnicy będący spokrewnieni, nieodpłatne udostępnienie składnika majątku na rzecz tej spółki przez jednego z nich może także być neutralne podatkowo. A to dlatego, że w art. 21 ust. 1 pkt 125 przytoczonej ustawy ustawodawca zwolnił z podatku dochodowego świadczenia w naturze i inne nieodpłatne świadczenia otrzymane od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (chodzi tutaj o małżonka, dzieci, wnuków, rodziców, dziadków, pasierba, zięcia, synowej, rodzeństwa, ojczyma, macochy, teściów, dzieci rodzeństwa, rodzeństwa rodziców, dzieci i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwa małżonków).