Różnice kursowe: jak ująć w księdze przychodów i rozchodów?

Przeczytaj także: Różnice kursowe w księdze przychodów i rozchodów

Czym jest różnica kursowa?

Różnica kursowa ma za zadanie zbliżenie wartości walutowej transakcji jak najbardziej do rzeczywistej kwoty podanej w złotówkach, dzięki czemu podatek jest liczony od faktycznego dochodu. Zobrazujmy to na przykładzie.

Załóżmy że przedsiębiorca kupił określony towar za kwotę 1 000 euro. Otrzymał z tego tytułu fakturę, za którą jednakże jeszcze nie zapłacił. Ponieważ jednak już dysponuje fakturą, może (a nawet powinien) ująć ją w rachunku podatkowym. Niestety w urządzeniach księgowych typu KPiR nie można podawać wartości w walutach obcych. Trzeba je przeliczać na złote polskie. Przeliczenia takiego dokonuje się z reguły po średnim kursie NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego wystawienie faktury.

Niech nasz kurs wynosi tutaj 4,2 zł/euro. Wskutek powyższego przeliczając fakturę na złotówki w księdze zostaną ujęte koszty w wysokości: 1 000 euro x 4,2 zł/euro = 4 200 zł.

Następnie przedsiębiorca zapłacił za tę fakturę. Kurs euro jednak podskoczył i wynosi już nie 4,2 zł/euro, a 4,4 zł/euro (i po takim została dokonana zapłata). W efekcie aby zapłacić za tę fakturę nasz przedsiębiorca nie wydał 4 200 zł (co zostało odzwierciedlone w kosztach), a 4,4 zł/euro x 1 000 euro = 4 400 zł - czyli o 200 zł więcej. Powstałą różnicę w wysokości 200 zł powinien on uwzględnić w rachunku podatkowym. Zaliczy ją do kosztów uzyskania przychodu, dzięki czemu podatek zapłaci od rzeczywistej wartości dochodu (a przynajmniej jak najbardziej zbliżonej do wartości rzeczywistej). Owe 200 zł jest właśnie wyliczoną różnicą kursową - w tym przypadku ujemną, o czym jednak będzie mowa dalej. Naturalnie gdy zapłata następuje od razu, z reguły różnica kursowa nie powstanie.

Dodatnie i ujemne różnice kursowe

Różnice kursowe naturalnie powstają zarówno w przypadku, gdy sami płacimy za swoje zobowiązania kontrahentom, jak i wówczas, gdy to nam płacą kontrahenci regulując w ten sposób swoje zobowiązania. Tyczą się one zatem przychodów i kosztów uzyskania przychodu. Warunkiem rozliczania różnic kursowych jest jednak to, że zarówno faktura (czy inny dowód dokumentujący przychód bądź koszt) jest wystawiony w walucie obcej jak i jego uregulowanie również nastąpi w walucie obcej.

Dodatnie różnice kursowe
Dodatnie różnice kursowe występują wówczas, gdy - mówiąc w pewnym uproszczeniu - zarabiamy na rozliczeniu danej transakcji. I tak w przypadku naszej sprzedaży dodatnia różnica kursowa wystąpi, gdy kurs pierwotnie zastosowany do np. faktury jest niższy od tego, po jakim otrzymaliśmy zapłatę.

W przypadku kosztów uzyskania przychodu jest natomiast dodatnia różnica kursowa wystąpi wówczas, gdy pierwotnie zastosowany kurs do faktury będzie wyższy od tego, który stosujemy do zapłaty.

Ujemne różnice kursowe
Jak nietrudno się domyślić, w przypadku różnic ujemnych będzie odwrotnie. I tak w przypadku naszej sprzedaży ujemna różnica kursowa wystąpi, gdy kurs pierwotnie zastosowany do np. faktury jest wyższy od tego, po jakim otrzymaliśmy zapłatę.

W przypadku kosztów uzyskania przychodu jest natomiast ujemna różnica kursowa wystąpi wówczas, gdy pierwotnie zastosowany kurs do faktury będzie niższy od tego, który stosujemy do zapłaty.

Reasumując dodatnie różnice kursowe powodują powiększenie naszego dochodu (ewentualnie zmniejszenie straty) od którego jest liczony podatek, zaś ujemne różnice kursowe zmniejszają dochód (zwiększają stratę) do opodatkowania.

Różnice kursowe w podatkowej księdze przychodów i rozchodów

Dodatnie różnice kursowe zawsze należy zaliczać do przychodów podatkowych, zaś ujemne różnice kursowe do kosztów uzyskania przychodów. Zasadę tę stosujemy bez względu na to, czy dana różnica kursowa dotyczy (została ustalona do) pierwotnie ujętego przychodu czy też pierwotnie ujętego kosztu. Takie rozwiązanie oznacza przy tym, że różnice kursowe nie będą przyjmować wartości ujemnych.
Co przy tym niezwykle ważne, ustawodawca nie dopuszcza tutaj (w przepisach podatkowych) rozliczania różnic kursowych per saldo, chociaż jak najbardziej można ująć jednym zapisem w księdze dodatnie różnice kursowe z danego miesiąca i jednym zapisem ujemne różnice kursowe (na podstawie sporządzonego dowodu wewnętrznego). Nie można jednakże odjąć jednych od drugich, zaś do księgi przenieść jedynie powstałego z takiego odejmowania wyniku.

Wiemy już zatem, że dodatnie różnice kursowe stanowią przychód podatkowy, zaś ujemne różnice kursowe - koszt uzyskania przychodu. W którym miejscu księgi je jednak ująć?
Dodatnie różnice kursowe są wykazywane w kolumnie 8 księgi „Pozostałe przychody”, zaś ujemne (a więc stanowiące koszt) w kolumnie 13 „Pozostałe wydatki”. Jak zostało to już wyżej podkreślone, dokumentem księgowym, na podstawie którego można dokonać stosownych zapisów, jest dowód wewnętrzny.