Darowizna firmy podatnikowi zwolnionemu z VAT

Przeczytaj także: Kiedy darowizna firmowej nieruchomości poza podatkiem VAT?

Przekazanie przedsiębiorstwa może przyjąć różną formę. W szczególności może ono nastąpić jako sprzedaż, aport czy wręcz darowizna. Niemniej bez względu na to, czy jest to czynność odpłatna czy nieodpłatna, nie podlega ona opodatkowaniu podatkiem VAT. Art. 6 pkt 1 ustawy o VAT mówi bowiem, że przepisów tej ustawy nie stosuje się do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Niemniej pewne skutki (po stronie nabywcy) na tle tego podatku w takim przypadku mogą wystąpić.

Załóżmy dla przykładu, że ojciec darował swoją firmę synowi (w skład której wchodziły zarówno towary handlowe, materiały, czy surowce, jak także środki trwałe). Ojciec przy tym był czynnym podatnikiem VAT i odliczał ten podatek w pełni od dokonanych zakupów. Syn natomiast wybrał zwolnienie podmiotowe z tego podatku. Darowizna firmy nastąpiła w miesiącu październiku 2013 r. Czy z uwagi na to, że nowy właściciel korzysta ze zwolnienia w podatku VAT, jedyne o czym musi pamiętać, to prowadzenie ewidencji sprzedaży i pilnowanie limitu zwolnienia podmiotowego?

Niestety odpowiedź na powyższe pytanie jest negatywna. Na nowym właścicielu spoczywa bowiem także tzw. obowiązek korekty VAT. Mówi o tym art. 91 ust. 9 ustawy o VAT: W przypadku transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa korekta określona w ust. 1-8 jest dokonywana przez nabywcę przedsiębiorstwa lub nabywcę zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Korekta ta obejmuje przypadki, w których dochodzi do zmiany przeznaczenia wykorzystywania danego towaru (np. z działalności opodatkowanej do działalności zwolnionej), a co za tym idzie, także do zmiany prawa do odliczenia podatku naliczonego od ich zakupu.

W naszym przykładzie poprzedni właściciel, będąc czynnym podatnikiem VAT, dokonywał pełnego odliczenia podatku naliczonego od zakupionych towarów, zaś nowy właściciel korzysta ze zwolnienia w tym podatku. Co za tym idzie, temu ostatniemu prawo do odliczenia podatku naliczonego nie przysługuje (jako że zakupy te będą służyć działalności zwolnionej). Musi on zatem skorygować uprzednio odliczony podatek naliczony przez poprzedniego właściciela od towarów, które w ramach przedsiębiorstwa zostały mu przekazane.

Okres oraz moment dokonania korekty będą jednak tutaj różne w zależności od tego, z jakim składnikiem majątku firmy mamy do czynienia. Przypomnijmy, iż w przypadku składników majątku zaliczanych do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych okres korekty uzależniony jest od ich wartości początkowej oraz tego, czy mamy do czynienia z nieruchomością.
I tak w przypadku środków trwałych o wartości początkowej nieprzekraczającej 15 tys. zł, korekty trzeba dokonać, jeżeli zmiana przeznaczenia nastąpiła przed upływem roku od ich oddania do użytkowania. W przypadku pozostałych ruchomych środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych okres korekty wynosi lat 5, zaś w stosunku do nieruchomości lat 10.

Korekty takiej nowy nabywca winien dokonać proporcjonalnie do ilości lat, które zostały do zakończenia okresu korekty. Pierwsza korekta (w wysokości 1/5 czy też 1/10 kwoty podatku) winna zostać wykazana w deklaracji za styczeń 2014 r. Natomiast w przypadku środków trwałych czy wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 15 000 zł, a w stosunku do których występuje obowiązek korekty (pomiędzy zmianą przeznaczenia a oddaniem ich do użytku nie upłynęło 12 miesięcy), należy jej dokonać w deklaracji za okres, w którym nastąpiła zmiana ich przeznaczenia, a więc w naszym przypadku w deklaracji za października 2013 r.

Obowiązek korekty podatku naliczonego dotyczy przy tym także towarów handlowych, surowców czy materiałów, nabytych z zamiarem wykorzystania ich do czynności, w stosunku do których przysługuje pełne prawo do obniżenia podatku należnego lub do czynności, w stosunku do których prawo do obniżenia podatku należnego nie przysługuje, i niewykorzystanych zgodnie z takim zamiarem do dnia tej zmiany. Jeżeli zatem darczyńca przedsiębiorstwa dokonał przy zakupie powyższych odliczenia podatku naliczonego, obdarowany musi ten podatek skorygować. Tutaj korekty podatku naliczonego dokonuje się w deklaracji podatkowej składanej za okresy rozliczeniowe, w których wystąpiła zmiana przeznaczenia (w naszym przypadku październik 2013 r.).