Zwrot podatku VAT w terminie 25 dni w orzecznictwie sądów

Przeczytaj także: Kredyty zabezpieczone zwrotem podatku VAT

Możliwość ubiegania się o zwrot nadwyżki przez podatnika w terminie 25 dni – a wykazanie przez podatnika w deklaracji również nadwyżki podatku naliczonego nad należnym pochodzącej z przeniesienia z poprzednich okresów rozliczeniowych i brak uregulowania przez podatnika wszystkich należności wynikających z faktur dotyczących tych wcześniejszych okresów
Pierwsze ze wskazanych zagadnień było przedmiotem wyroku NSA z 11 marca 2013 r. (sygn. akt I FPS 5/12) wydanego w składzie 7 sędziów po przedstawieniu zagadnienia prawnego budzącego poważne wątpliwości (postanowienie NSA z 4 kwietnia 2012 r., sygn. akt I FSK 1037/11) o treści: „czy w świetle art. 87 ust 6 pkt 1 ustawy o VAT w stanie prawnym obowiązującym w 2009 r., warunkiem zwrotu różnicy podatku w terminie 25 dni była zapłata należności za faktury dotyczące danego okresu rozliczeniowego, czy też zapłata należności zarówno za faktury dotyczące danego okresu rozliczeniowego, jak też za faktury z poprzednich okresów rozliczeniowych?”.

W wyroku WSA w Warszawie z 14 stycznia 2011 r. (sygn. akt III SA/Wa 1239/10), który był kanwą dla ww. wyroku NSA, sąd stwierdził, że zwrot w terminie 25 dni nie przysługuje, jeżeli nie wszystkie należności wpływające na kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym zostały zapłacone. NSA w wyroku z 11 marca 2013 r. zgodził się ze stanowiskiem WSA w Warszawie. NSA wskazał w szczególności: „Zgodnie z art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2011 r., nr 177, poz. 1054 ze zm.) w stanie prawnym obowiązującym w 2009 r., warunkiem zwrotu różnicy podatku w terminie 25 dni była zapłata należności zarówno za faktury dotyczące danego okresu rozliczeniowego, jak też za faktury z poprzednich okresów rozliczeniowych, o ile mają wpływ na rozliczenie wykazane w deklaracji podatkowej.”.

Mimo że sprawa dotyczyła przepisów obowiązujących w 2009 r., to rozstrzygnięcie NSA jest aktualne również dla obecnego stanu prawnego. Brzmienie art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT nie podlegało bowiem zmianie. Podsumowując powyższe, aby uzyskać zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym w przyspieszonym terminie, podatnik powinien dokonać zapłaty należności wynikających ze wszystkich faktur - w tym faktur z poprzednich okresów rozliczeniowych, które mają wpływ na rozliczenie podatku VAT wykazane w deklaracji VAT, w której podatnik wnioskuje o zwrot.

Możliwości podziału nadwyżki do zwrotu w dwóch różnych terminach
Co do możliwości zwrotu w dwóch różnych terminach nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym wykazanej w deklaracji VAT wypowiedział się NSA w wyroku z 10 listopada 2011 r. (sygn. akt I FSK 188/11). Sprawa rozpatrywana przez sąd dotyczyła sytuacji, w której podatnik planował wystąpić z wnioskiem o zwrot w terminie 25 dni w odniesieniu do części nadwyżki wynikającej wyłącznie z transakcji wskazanych w art. 87 ust. 6 pkt 3 ustawy o VAT (importu towarów rozliczanego w deklaracji VAT; wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów; importu usług; dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca). Pozostała część nadwyżki miała podlegać zwrotowi w podstawowym terminie 60-dni. W wyroku tym NSA uznał, że „nie jest możliwe niejako "rozbijanie" jednej kwoty do zwrotu na rachunek bankowy w dwóch różnych terminach zależnie od tytułu, z którego wynika prawo do odliczenia podatku naliczonego”. Podatnicy wnioskując o zwrot powinni więc wybrać jeden termin dla zwrotu całej kwoty nadwyżki – 25-dniowy lub 60-dniowy.

Sposób uregulowania należności wynikających z faktur
Warunkiem uzyskania zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad podatkiem należnym w przyspieszonym terminie jest zapłata przez podatnika w całości kwot należności z faktur, z których wynikają kwoty podatku naliczonego ujęte w deklaracji podatkowej, wraz z którą składany jest wniosek o zwrot. Ponieważ art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT w zakresie warunku zapłaty należności odwołuje się do art. 22 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, który nakazuje dokonywanie płatności przez przedsiębiorców za pośrednictwem rachunku bankowego, pojawiła się wątpliwość, czy kompensata wzajemnych należności wynikających z faktur spełnia ten warunek. Analiza brzmienia art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT w powiązaniu z art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej pozwala jednak na sformułowanie wniosku, iż kompensata wzajemnych wierzytelności nie wyklucza ubiegania się przez podatnika o zwrot podatku w terminie 25 dni. W przypadku potrącenia wzajemnych należności nie znajduje bowiem zastosowania art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, gdyż warunek zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego dotyczy wyłącznie obowiązku rozliczeń przepływów pieniężnych i nie powinien być brany pod uwagę w przypadku rozliczenia dokonywanego na innych zasadach – w tym przypadku poprzez potrącenie wzajemnych należności wynikających z faktur pomiędzy kontrahentami. W takiej sytuacji, na gruncie art. 87 ust. 6 pkt 1 ustawy o VAT, potrącenie wzajemnych należności traktuje się na równi z zapłatą za fakturę, co umożliwia ubieganie się przez podatnika o zwrot nadwyżki w terminie 25-dniowym. Taka wykładnia ww. przepisu znajduje potwierdzenie w orzecznictwie NSA (por. wyrok NSA z 5 kwietnia 2012 r., sygn. akt I FSK 1731/11 oraz wyrok NSA z 2 czerwca 2011 r., sygn. akt I FSK 1075/10).

NSA wypowiedział się również w korzystny dla podatników sposób w zakresie możliwości dokonania zapłaty za faktury w formie przekazu, tj. sytuacji, w której część lub cała kwota należna z tytułu faktury jest przekazywana przez podatnika wierzycielowi sprzedawcy (por. wyrok NSA z 4 czerwca 2009 r., sygn. akt I FSK 603/09).