Import usług: obowiązek podatkowy w VAT przy zasadach ogólnych

Przeczytaj także: Import/eksport usług w podatku VAT od wynajmu pracowników

Zasady określania miejsca świadczenia usług znalazły się w art. 28b-28n ustawy o VAT. Reguła ogólna, zawarta w pierwszym z wymienionych przepisów mówi, że miejscem świadczenia usług w przypadku ich świadczenia na rzecz podatnika jest miejsce, w którym podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej (tudzież miejsce stałego prowadzenia tej działalności, gdy usługi takie są świadczone dla tego miejsca). Jeżeli zatem zagraniczny przedsiębiorca świadczy usługi na rzecz firmy polskiej, co do zasady to w Polsce te usługi będą podlegały opodatkowaniu i jeżeli ten zagraniczny przedsiębiorca nie będzie rozliczał polskiego VAT-u, obowiązek rozliczenia podatku od tych usług będzie ciążył na firmie polskiej. Usług rozliczanych w powyższy sposób jest bardzo wiele. Mieszczą się wśród nich m.in. usługi doradcze, prawnicze, księgowe, transportowe, napraw ruchomych składników majątku, ubezpieczenia itp.

Oczywiście miejsce ich opodatkowania to jedno. Konieczne jest także prawidłowe określenie momentu powstania obowiązku podatkowego z tego tytułu. Zasady jego ustalania ustawodawca wskazał w art. 19 ust. 19-19b ustawy. Podstawowa reguła, dotycząca usług, dla których miejsce świadczenia określa się zgodnie z art. 28b (przykłady podane wyżej), znalazła się natomiast w art. 19 ust. 19a. Mówi ona, że obowiązek podatkowy powstaje z chwilą ich wykonania, z tym że:

1. usługi, dla których, w związku z ich świadczeniem, ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, uznaje się za wykonane z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te rozliczenia lub płatności, do momentu zakończenia świadczenia tych usług;
2. usługi świadczone w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla których, w związku z ich świadczeniem, w danym roku nie upływają terminy rozliczeń lub płatności, uznaje się za wykonane z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia tych usług.

Ust. 19b przytoczonego przepisu dodaje przy tym, że jeżeli przed wykonaniem usługi usługodawca otrzymał część należności, obowiązek podatkowy od tej części powstaje w dacie jej otrzymania.

Jak nietrudno zauważyć, w przytoczonych regulacjach ustawodawca nie mówi nic o wystawieniu czy też otrzymaniu dokumentu (głównie faktury) od zagranicznego kontrahenta, na podstawie którego np. dokonywana jest płatność. Oznacza to, że nawet przy jego braku nabywca usługi obowiązany jest do wykazania od niej obowiązku podatkowego w dacie jej zakończenia.

Powyższe ma niebagatelne znaczenie dla określenia, po jakim kursie podatnik winien dokonać przeliczenia wartości wyrażonych w walucie obcej na złote polskie. Otóż przeliczenia takiego należy dokonać po średnim kursie NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego (zatem także i tutaj większego znaczenia nie ma data dokumentu wystawionego przez usługodawcę a istotna jest data zakończenia usługi).