Nieruchomość za umorzenie udziałów bez przychodu firmy

Przeczytaj także: Darowizna i umorzenie udziałów: koszty w podatku dochodowym

Jakie wątpliwości wyjaśnił organ podatkowy?

Udziałowcem spółki jest polska spółka z o.o. Udziałowiec ten posiadać będzie więcej niż 10% udziałów w kapitale spółki przez okres dłuższy niż 2 lata. Umowa spółki przewiduje możliwość dobrowolnego umorzenia udziałów. Wynagrodzenie z tego tytułu zostanie określone w formie niepieniężnej. Udziałowiec w zamian za umarzane udziały otrzyma własność nieruchomości będących środkami trwałymi spółki. Umorzenie w formie rzeczowej będzie wymagało podjęcia uchwały zgromadzenia wspólników. Uchwała będzie określała wysokość oraz formę wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzone udziały. Zadano pytanie, czy działanie takie spowoduje u spółki powstanie przychodu w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych? W przedmiotowej sprawie, biorąc pod uwagę rozstrzygnięcie zawarte w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 17 lutego 2011 r. sygn. akt I SA/Po 948/10 oraz w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 22 lutego 2013 r. sygn. akt II FSK 1294/11, organ podatkowy zajął następujące stanowisko:

„(…) Ustawa z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2011 r. Nr 74, poz. 397 ze zm.) nie zawiera definicji przychodu podatkowego. Zgodnie jednak z ugruntowanym poglądem, do tej kategorii należy zaliczyć każdą wartość wchodzącą do majątku podatnika, powiększającą jego aktywa, którą może on rozporządzać jak własną, o ile nie została ujęta w katalogu zawartym w art. 12 ust. 4 powołanej ustawy.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychodami, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4 oraz art. 14, są w szczególności otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe.

Ponadto, w myśl art. 12 ust. 3 tej ustawy, za przychody związane z działalnością gospodarczą i z działami specjalnymi produkcji rolnej, osiągnięte w roku podatkowym, uważa się także należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont.

Wśród przychodów podatkowych, ustawodawca wyróżnił, w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, przychód z odpłatnego zbycia rzeczy lub praw majątkowych, definiując go jako wartość wyrażoną w cenie określonej w umowie (z zastrzeżeniem ust. 4 i 5).

Użyte przez ustawodawcę pojęcie „odpłatnego zbycia” obejmuje zarówno klasyczną sprzedaż, czyli zobowiązanie się zbywcy do przeniesienia na nabywcę prawa własności rzeczy lub prawa majątkowego w zamian za zobowiązanie się nabywcy do zapłaty ceny ustalonej przez strony w umowie, jak i czynności prawne o podobnym charakterze. W szczególności, posługując się terminem „wartość wyrażona w cenie”, przepisy nie przesądzają o dopuszczalnej formie zapłaty tej należności. Może ona nastąpić zarówno w pieniądzu, jak i w innej postaci, np. w formie zwolnienia zbywającego z ciążących na nim zobowiązań wobec nabywcy lub przeniesienia na niego prawa własności rzeczy. Każde z wymienionych rozwiązań będzie prowadziło do uiszczenia „ceny” zbywanej rzeczy lub prawa majątkowego.

Jak wynika z opisu sprawy, Spółka zamierza dokonać dobrowolnego umorzenia udziałów posiadanych przez Jej udziałowca. Wynagrodzenie za umarzane udziały zostanie określone w formie niepieniężnej, tj. na udziałowca zostanie przeniesiona własność środków trwałych.

W tym miejscu wskazać należy, że umarzanie udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością stanowi odrębną instytucję prawa prywatnego, uregulowaną przepisami ustawy z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm.).

I tak, zgodnie z art. 199 § 1 tej ustawy, udział w takiej spółce może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy jej umowa tak stanowi. W szczególności, umorzenie udziału może nastąpić za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne). Wymaga ono uchwały zgromadzenia wspólników, która powinna określać podstawę prawną umorzenia i wysokość wynagrodzenia przysługującego wspólnikowi za umorzony udział (art. 199 § 2 ww. ustawy). Zgodnie z § 7 powołanego artykułu, w razie umorzenia wymagającego obniżenia kapitału zakładowego, umorzenie to następuje z chwilą obniżenia kapitału zakładowego.

Z treści powołanych przepisów wynika zatem, że nabycie udziałów w celu ich umorzenia jest szczególnym rodzajem czynności prawnej. Nie następuje ono na mocy umowy cywilnoprawnej (jak ma to miejsce w przypadku odpłatnego zbycia, o którym mowa w art. 14 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych), ale w oparciu o postanowienia uchwały zgromadzenia wspólników. Celem tej czynności nie jest nabycie dóbr – spółka nie otrzymuje żadnego realnego przysporzenia majątkowego od wspólnika w zamian za wypłacane wynagrodzenie. Jej istota polega na dokonaniu zmiany w strukturze kapitałowej spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. W tej sytuacji, wynagrodzenie należne wspólnikowi w zamian za umarzane udziały nie może być traktowane jako „cena nabycia udziałów” płacona przez spółkę.

Odnosząc powyższe do opisu zdarzenia przyszłego przedstawionego przez Wnioskodawcę, stwierdzić ponadto należy, że na gruncie Kodeksu spółek handlowych nie ma przeszkód dla ustalenia przedmiotowego wynagrodzenia w postaci niepieniężnej. Realizacja obowiązku jego zapłaty w formie rzeczowej (w niniejszej sprawie są to składniki majątku trwałego) nie ma wpływu na kwalifikację prawną tej czynności. W szczególności, przeniesienie tych składników majątkowych na udziałowca nie może być traktowane jako ich odpłatne zbycie w rozumieniu art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, nie odbywa się ono bowiem w oparciu o umowę cywilnoprawną i nie wiąże się z osiągnięciem przychodu przez Spółkę.

Podsumowując, wydanie przez Wnioskodawcę składników majątku trwałego (nieruchomości) na rzecz udziałowca w ramach wynagrodzenia za umarzane udziały nie spowoduje powstania przychodu podatkowego po stronie Spółki na gruncie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych. (…)”

Pełną treść interpretacji można przeczytać na stronie Ministerstwa Finansów