Wartość początkowa przjętego środka trwałego

Przeczytaj także: Środki trwałe stanowiące współwłasność małżeńską

Art. 22a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) wskazuje, że składniki majątku spełniające definicję środków trwałych podlegają amortyzacji. Amortyzację taką natomiast nalicza się od ich wartości początkowej. Sposób jej ustalenia jest różny. Z reguły jest to cena nabycia bądź koszt wytworzenia. W niektórych sytuacjach ustawodawca dopuszcza także zastosowanie wartości rynkowej. Będzie tak wówczas, gdy chociażby ustalenie ceny nabycia bądź kosztu wytworzenia nie jest możliwe, bądź gdy dany składnik majątku przedsiębiorca otrzymał w drodze darowizny, spadku lub inny nieodpłatny sposób (tutaj jednak wartość rynkową z dnia nabycia stosuje się, pod warunkiem że umowa darowizny albo umowa o nieodpłatnym przekazaniu nie określa tej wartości w niższej wysokości).

Niemniej podatnicy nie mogą zapominać o przypadkach szczególnych ustalania wartości początkowej. Występują one z reguły stosunkowo rzadko, jednakże gdy określone przesłanki zostaną spełnione, wartości początkowej w inny sposób ustalić nie można.

Jeden z owych szczególnych przypadków został określony w art. 22g ust. 12 updof. Otóż przepis ten wskazuje, że w razie zmiany formy prawnej, a także połączenia albo podziału podmiotów dokonywanych na podstawie odrębnych przepisów – wartość początkową środków trwałych ustala się w wysokości wartości początkowej określonej w ewidencji (wykazie) podmiotu o zmienionej formie prawnej, podzielonego albo połączonego. Zasadę tę stosuje się odpowiednio do spółek niebędących osobami prawnymi.

Powyższe stosuje się przy tym odpowiednio w razie (art. 24g ust. 13 updof):

1. podjęcia działalności przez podmiot po przerwie trwającej nie dłużej niż 3 lata,
2. zmiany formy prawnej prowadzonej działalności, polegającej na połączeniu lub podziale dotychczasowych podmiotów albo zmianie wspólników spółki niebędącej osobą prawną,
3. zmiany działalności wykonywanej samodzielnie przez jednego z małżonków na działalność wykonywaną samodzielnie przez drugiego z małżonków

- jeżeli przed przerwą lub zmianą składniki majątku były wprowadzone do ewidencji (wykazu).

Art. 22g ust. 14c updof dodaje przy tym, że w przypadku otrzymania, w związku z likwidacją spółki niebędącej osobą prawną lub wystąpieniem wspólnika z takiej spółki, środków trwałych – przepis ust. 12 stosuje się tutaj odpowiednio.

Co powyższe oznacza? Otóż jeżeli przykładowo podatnik wystąpił ze spółki osobowej (np. spółki jawnej) i z tego tytułu otrzymał składnik majątku będący środkiem trwałym w tej spółce, po czym otworzył działalność gospodarczą na własne nazwisko, w której to zamierza wykorzystywać ten składnik majątku, jego wartość początkową będzie zobowiązany ustalić w sposób szczególny określony wyżej, a więc w takiej samej wysokości, w jakiej była ona przyjęta wcześniej w spółce osobowej.

Co niezwykle ważne, art. 22h ust. 3 oraz 3c updof dodają tutaj, że w powyższych sytuacjach nowy właściciel obowiązany jest dokonywać odpisów amortyzacyjnych z uwzględnieniem dotychczasowej wysokości odpisów z zastosowaniem metody amortyzacji przyjętej przez poprzedniego właściciela.

Wracając zatem do naszego przykładu, jeżeli spółka jawna przekazała występującemu z niej wspólnikowi maszynę o wartości początkowej 200 000 zł, którą amortyzowała metodą liniową i dokonała od niej odpisów amortyzacyjnych w wysokości 90 000 zł, ten wprowadzając ją do swojej firmy określi jej wartość początkową w wysokości 200 000 zł, będzie obowiązany amortyzować ją również amortyzacją liniową oraz do kosztów zaliczy jej niezamortyzowaną część w wysokości 110 000 zł.