Dodatnie różnice kursowe w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Ustalanie wartości różnic kursowych w praktyce

Waluty należy przeliczać, gdyż polskie przepisy podatkowe zabraniają ewidencji zdarzeń gospodarczych w walucie obcej. Różnice kursowe powstają w wyniku zmiany kursu waluty obcej w okresie pomiędzy dniem zawarcia umowy, w której była wyrażona wartość świadczenia, a dniem realizacji płatności wynikającej z tej umowy, albo z tytułu zmiany stanu własnych środków lub wartości pieniężnych w walutach obcych.

Obliczenie zmiany wartości kursu
Ustalenie różnic kursowych to nic innego, jak dokonanie dwukrotnego przeliczenia walut i następnie porównanie wyników. Za pierwszym razem przeliczenia dokonuje się według kursu obowiązującego na dzień zdarzenia gospodarczego, czyli np. świadczenia usługi lub wystawienia faktury. Za drugim, po kursie obowiązującym w dniu otrzymania należności lub spłaty zobowiązania. Wynikająca z tych dwóch przeliczeń różnica stanowi właśnie różnicę kursową, wartości której podatnik nie może ominąć przy wykazywaniu osiągniętego przychodu.

Dodatnie różnice kursowe powstaną m.in., gdy wartość:

• osiągniętego przychodu w walucie obcej po przeliczeniu na złote według średniego ogłaszanego kursu NBP będzie niższa od wartości tego przychodu w dniu jego otrzymania, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
• poniesionego kosztu wyrażonego w walucie obcej po przeliczeniu na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski będzie wyższa od wartości tego kosztu w dniu zapłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tego dnia,
• otrzymanych lub nabytych środków lub wartości pieniężnych w walucie obcej w dniu ich wpływu okaże się niższa od wartości tych środków lub wartości pieniężnych w dniu zapłaty lub innej formy wypływu tych środków lub wartości pieniężnych, według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni, z zastrzeżeniem pkt. 4 i 5 art. 24c ust. 2 ustawy o PIT,
• kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego udzielenia będzie niższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego zwrotu, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni,
• kredytu (pożyczki) w walucie obcej w dniu jego otrzymania będzie wyższa od wartości tego kredytu (pożyczki) w dniu jego spłaty, przeliczonej według faktycznie zastosowanego kursu waluty z tych dni.

Po jakim kursie?
Podstawowym wskaźnikiem dokonania wyceny kursu waluty jest kurs faktycznie zastosowany. Należy przez niego rozumieć kurs banku, w którym podatnik posiada rachunek walutowy. Obliczając różnice przyjąć należy kurs kupna lub kurs sprzedaży (odpowiednio dla wpływu lub rozchodu waluty). Ma to zastosowanie w przypadku sprzedaży lub kupna walut obcych oraz otrzymania należności lub zapłaty zobowiązań.

W pozostałych przypadkach oraz jeśli do otrzymanych przez przedsiębiorcę należności lub uregulowanych zobowiązań ustalenie kursu faktycznie zastosowanego w danym dniu nie jest możliwe (np. bank nie ustala kursu waluty w relacji do PLN, podatnik posiada konto walutowe w banku zagranicznym lub dokonuje transakcji nie korzystając z usług banku), należy zastosować kurs średni ustalany przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień wpływu lub rozchodu waluty z rachunku.

Przykład 1
Podatnik wystawił 22.04.2013 r. zagranicznemu kontrahentowi fakturę na 200 euro.
a) Przeliczenie ceny sprzedaży z euro na złote odbyło się według kursu średniego NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień przeprowadzenia transakcji, tj. 4,1025. Wartość faktury do zaewidencjonowania wynosi: 200 euro*4,1025 = 820,50 zł.
b) 30.04.2013 r. na rachunek bankowy prowadzony w złotych wpłynęła zapłata za fakturę od zagranicznego kontrahenta. Wyceny kursu dokonano według kursu kupna banku podatnika, tj. 4,2400. Wartość faktury po zapłacie wynosi: 200 euro*4,2400 = 848 zł.

Dodatnia różnica kursowa stanowiąca przychód podatnika wynosi: 848 – 820,50 = 27,50 zł.

Wymiana waluty w kantorze
Także zakup waluty w kantorze, którą podatnik reguluje zobowiązania względem kontrahenta, nie powinien wyłączać możliwości rozpoznania różnic kursowych. Jeśli zakup waluty miałby miejsce w kantorze, a podatnik posiadałby dowód nabycia waluty, kursem faktycznie zastosowanym potrzebnym do ustalenia różnic kursowych byłby kurs kantorowy.

Zakupy za granicą – gotówką lub kartą
Również w przypadku wydatków ponoszonych przez podatnika za granicą, co do zasady powstaje obowiązek rozliczenia przez niego różnic kursowych, tj. dwukrotnego przeliczenia rachunku lub faktury otrzymanej od zagranicznego kontrahenta na złote. W tym celu podatnik ustalić powinien wartość poniesionego kosztu, który został wyrażony w obcej walucie, a następnie, po dokonaniu zapłaty ustalić niższą bądź wyższą wartość tego kosztu w stosunku do wartości tego kosztu w dniu zapłaty. Przeliczenia dokonać trzeba według kursu średniego danej waluty, ogłoszonego przez NBP z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.


Katarzyna Miazek, Adam Bujalski