Ordynacja podatkowa: raty gdy zobowiązanie podatkowe?

Przeczytaj także: Napaść na podatnika nie zwalnia go z zapłaty podatku

Art. 5 Ordynacji podatkowej (dalej Op) mówi, że zobowiązaniem podatkowym jest wynikające z obowiązku podatkowego zobowiązanie podatnika do zapłacenia na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu albo gminy podatku w wysokości, w terminie oraz w miejscu określonych w przepisach prawa podatkowego. Podatkiem z koeli jest publicznoprawne, nieodpłatne, przymusowe oraz bezzwrotne świadczenie pieniężne na rzecz Skarbu Państwa, województwa, powiatu lub gminy, wynikające z ustawy podatkowej (art. 6 Op).

Podstawowym obowiązkiem podatników jest terminowe wpłacanie podatków i to bez wezwania organu podatkowego. Gdy zapłata taka nie nastąpi w terminie płatności, podatek przekształca się w zaległość podatkową. Warto przy tym pamiętać, że zaległością podatkową jest także zaliczka na podatek niezapłacona w terminie (np. zaliczka w podatku dochodowym od dochodu z prowadzenia działalności gospodarczej).

Co podatnik może zrobić, gdy wie, że nie zapłaci podatku w terminie? Przede wszystkim poprosić o jego rozłożenie na raty. Możliwość taka wynika z art. 67a Ordynacji podatkowej. Przepis ten daje fiskusowi prawo

1. odroczenia terminu płatności podatku lub rozłożenia zapłaty podatku na raty,
2. odroczenia lub rozłożenia na raty zapłaty zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę
3. umorzenie w całości lub części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej

Skąd powyższe rozbicie? Trzeba bowiem pamiętać, że przed terminem płatności u podatnika występuje zobowiązanie podatkowe (czyli konieczność zapłaty podatku), zaś gdy termin płatności upłynie, podatek (co zostało już podkreślone wcześniej) ten przekształca się w zaległość podatkową.

Tym samym na podstawie przytoczonego przepisu o rozłożenie na raty podatnik może się ubiegać już przed terminem wymagalności zapłaty zobowiązania podatkowego, a nie dopiero po jego upływie. Jeżeli nie zdąży tego zrobić, w dalszym ciągu może ubiegać się o rozłożenie powyższego na raty, z tym że tutaj będzie to już zaległość podatkowa (i co za tym idzie, podatnik będzie się tutaj ubiegał o rozłożenie zaległości podatkowej na raty).

Opisana ulga jest jednak udzielana wyłącznie na pisemny wniosek podatnika (pismo winno spełniać wymogi formalne, czyli zawierać od kogo pochodzi, do kogo jest kierowane i w jakiej sprawie, musi także być podpisane). Trzeba przy tym pamiętać, że za każdym razem w takim wniosku podatnik musi wykazać swój ważny interes lub interes publiczny udzielenia mu opisywanej ulgi.

Wydana przez organ podatkowy decyzja w tej sprawie ma charakter uznaniowy. Tym samym to organ decyduje o tym, czy ulgi udzielić czy nie na podstawie zebranego materiału dowodowego. Decyzja taka nie może jednak być pozbawiona obiektywnej oceny sytuacji, w jakiej znalazł się podatnik w chwili składania wniosku.

Co fiskus bierze tutaj pod uwagę? Przede wszystkim ocenia realną możliwość spłaty zobowiązania (bądź zaległości) podatkowego przez podatnika. Z odmową muszą liczyć się ci, dla których spłata należności na rzecz Skarbu Państwa w żaden sposób nie zagraża ich egzystencji (czyli w uproszczeniu mówiąc których stać na jednorazową zapłatę zobowiązania/zaległości). Fiskus pozytywnie nie rozpatrzy wniosku także tych podatników, którzy będą dowodzić, że w ogóle nie są w stanie swojego zobowiązania wobec budżetu uregulować z uwagi na bardzo niskie uzyskiwane dochody. W takim przypadku bowiem rozłożenie na raty i tak nie pozwoli na uregulowanie zobowiązania/zaległości podatkowej.

Przedsiębiorcy winni przy tym pamiętać, że składając wniosek o przyznanie ulgi muszą liczyć się z koniecznością respektowania postanowień ustawy z dnia 30 kwietnia 2004 r. o postępowaniu w sprawach dotyczących pomocy publicznej (Dz. U. z 2007 r. nr 59, poz. 404 ze zm.). Ulgi podatkowe stanowią formę takiej pomocy.

Na ile rat można zobowiązanie bądź zaległość podatkową rozłożyć? – o tym przepisy nic nie mówią. Nie wskazują także w jakiej wysokości winny być owe raty w przypadku przychylenia się do wniosku podatnika. Warto pamiętać, że ten we wniosku może (przy czym z reguły jest to wręcz wskazane) podać propozycję rat. Niemniej zarówno ich ostateczna wysokość jak i harmonogram spłat zostanie i tak określony w decyzji przez organ podatkowy (w postaci np. naczelnika urzędu skarbowego).

Od wydanej przez fiskusa decyzji w tej sprawie podatnik może się odwołać w terminie 14 dni od jej otrzymania do organu wyższego stopnia, którym w przypadku urzędów skarbowych jest właściwa izba skarbowa.