Podatek dochodowy: prawa autorskie przy usługach doradczych

Przeczytaj także: Koszty uzyskania przychodów a wydatki na nabycie praw autorskich

Zamieszczenie takich postanowień w umowach wynika z przepisów o prawach autorskich i ma na celu zapobieżenie roszczeniom twórców związanych z ochroną praw autorskich do utworów. Zapisy takie komplikują jednak kwalifikację dla celów podatku dochodowego wydatków poniesionych na podstawie takiej umowy.

Wątpliwości nabywców praw autorskich dotyczą podatku dochodowego, a konkretnie, czy wynagrodzenie za nabycie praw autorskich do efektów usług należy kwalifikować dla celów podatkowych tak samo jak wynagrodzenie za usługę, czy też należy uznać, że nabyte prawa autorskie stanowią wartość niematerialną i prawną podlegającą amortyzacji.

Sprawa jest relatywnie prosta, jeżeli umowa na świadczenie usług doradczych zawiera podział wynagrodzenia pomiędzy usługi i przeniesienie praw autorskich do efektów tych usług. W takiej sytuacji, zasadne będzie kwalifikowanie odrębnie dla celów podatku dochodowego wydatków na usługę i odrębnie wydatków na nabycie praw autorskich.

W odniesieniu do praw autorskich, zastosowanie znajdą wówczas przepisy ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej "ustawa o pdop") dotyczące podlegających amortyzacji wartości niematerialnych i prawnych. Zgodnie z art. 16b ust. 1 pkt 4 ustawy o pdop, amortyzacji podlegają nabyte, nadające się do gospodarczego wykorzystania w dniu przyjęcia do używania autorskie lub pokrewne prawa majątkowe, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, zwane wartościami niematerialnymi i prawnymi. Na podstawie art. 16d ustawy o pdop, podatnicy mogą nie dokonywać odpisów amortyzacyjnych od wartości niematerialnych i prawnych, których wartość początkowa nie przekracza 3.500 zł - wydatki poniesione na ich nabycie stanowią wówczas koszty uzyskania przychodów bezpośrednio, w miesiącu oddania ich do używania.

Z zacytowanych przepisów wynika zatem, że jeśli nabyte prawa autorskie spełniają łącznie wszystkie poniższe warunki, wówczas alokowane do nich w umowie o usługi doradcze wynagrodzenie należy zakwalifikować jako wartość niematerialną i prawną, wprowadzić do ewidencji wartości niematerialnych i prawnych i amortyzować według właściwej stawki. Warunki te są następujące:

• prawa autorskie zostały nabyte (nie zostały wytworzone we własnym zakresie),
• wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich jest wyższe niż 3.500 zł,
• prawa autorskie nadają się do gospodarczego wykorzystania i są wykorzystywane przez podatnika na cele związane z prowadzoną działalnością gospodarczą,
• podatnik będzie wykorzystywać prawa autorskie przez okres dłuższy niż 12 miesięcy.

Prawidłowość takiego podejścia potwierdzają także władze skarbowe w indywidualnych interpretacjach prawa podatkowego (tak np. w interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu z 16 listopada 2010 r., znak ILPB4/423-141/10-4/MC).

Praktyczny problem, który może pojawić się przy kwalifikacji podatkowej nabytych praw autorskich to ocena, jak długo podatnik będzie korzystać z praw autorskich. Wątpliwości dotyczą tego, czy ten czas to okres faktycznego korzystania z danego opracowania, opinii, raportu, do którego nabyto prawa autorskie (np. czas prowadzenia remontu w oparciu o koncepcję opracowaną przez doradców), czy też powinien to być okres korzystania z efektów tych remontów (np. jeżeli remont trwał 2 miesiące ale jest to remont okresowy przeprowadzany co 5 lat, to "efekty" takiego remontu będą wykorzystywane przez okres 5 lat). Bardziej zasadne wydaje mi się pierwsze podejście, czyli podatnik powinien brać pod uwagę okres faktycznego korzystania z danego opracowania, raportu, opinii, do którego nabyto prawa autorskie.

Sprawa komplikuje się w sytuacji, gdy z wynagrodzenia za usługi doradcze w umowie nie wyodrębniono wynagrodzenia za przeniesienie praw autorskich. Często spotykanym w umowach zapisem jest, że przeniesienie praw autorskich do efektów usług jest odpłatne, przy czym wynagrodzenie za przeniesienie praw autorskich zostało uwzględnione w wynagrodzeniu za usługi doradcze. W takiej sytuacji, nie można wykluczyć, że władze skarbowe będą próbowały uznać, iż wobec braku podziału wynagrodzenia na część dotyczącą usług i część dotyczącą praw autorskich, całe ustalone w umowie wynagrodzenie winno być ujęte w wartości początkowej wartości niematerialnej i prawnej i amortyzowane.

Działanie takie byłoby jednak nieprawidłowe, zwłaszcza w świetle niedawnego wyroku WSA w Warszawie z dnia 11 października 2012 r. (sygn. akt III SA/Wa 3372/11, orzeczenie nieprawomocne). W orzeczeniu tym sąd stwierdził, że w związku z tym, że będący przedmiotem umowy projekt po części dotyczy nabycia specjalistycznej usługi doradczej, a po części nabycia praw autorskich (licencji), wydatki poniesione na ten projekt należy kwalifikować odrębnie dla każdej z tych części. Ta część wydatków, która dotyczy nabycia praw autorskich/licencji, podlega zaliczeniu do podstawy opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych poprzez odpisy amortyzacyjne, przy czym ustalenie wartości początkowej wartości niematerialnej i prawnej (tj. wycena praw autorskich/licencji) powinno nastąpić przy współudziale wykonawcy (twórcy/licencjodawcy). Dysponuje on bowiem najszerszą i najbardziej specjalistyczną wiedzą jeśli chodzi o realizowany zakres umowy. Dzięki temu, wykonawca może dokonać najtrafniejszej oceny co do tego, jak kształtuje się relacja udziału wartości praw autorskich/licencji w ogólnej wartości całego przedmiotu zamówienia.

Aby jednak uniknąć ewentualnych sporów z władzami skarbowymi, rekomendowane jest wydzielanie w umowach na usługi doradcze części wynagrodzenia dotyczącej przeniesienia praw autorskich do efektów tych usług.