Odliczenia od dochodu/przychodu 2012: składki ZUS

Przeczytaj także: Zeznania roczne 2012: ulgi i odliczenia w pigułce

Podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym stanowi dochód. Dochód ten jednak można pomniejszyć o pewne odliczenia, o czym mówi art. 26 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Zgodnie z jego ust. 1 pkt 2 pierwszym takim odliczeniem są składki określone w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych:

1. zapłacone w roku podatkowym bezpośrednio na własne ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika oraz osób z nim współpracujących,
2. potrącone w roku podatkowym przez płatnika ze środków podatnika

Co za tym idzie, ustawodawca zezwala na odliczenie zarówno tych składek, które podatnik sam uiścił (czyli np. płaconych przez przedsiębiorców z tytułu prowadzonej przez nich działalności gospodarczej), jak i zapłaconych za pośrednictwem płatnika lecz ze środków podatnika (czyli np. z wynagrodzenia za pracę, gdzie składki te oblicza i odprowadza do ZUS-u pracodawca, lecz pobiera je w części ze środków pracownika).

Odliczyć nie można tutaj jednak składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o podatku dochodowym, oraz składek, których podstawę wymiaru stanowi dochód, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. W uproszczeniu zatem mówiąc, aby dane składki mogły być odliczone, podstawę ich naliczenia musi stanowić dochód, który podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym.

Warto przy tym pamiętać, że odliczyć można składki zapłacone w danym roku podatkowym (tudzież pobrane przez płatnika ze środków podatnika). Znaczenia nie ma natomiast to, którego roku zapłacona składka dotyczy. Widać to bardzo dobrze w przypadku składek ZUS płaconych przez przedsiębiorców, gdzie składka za dany miesiąc płatna jest w miesiącu następnym. I tak składka za grudzień roku 2012 płatna jest w styczniu roku 2013. Jeżeli przedsiębiorca reguluje ją w narzuconym przez ustawodawcę terminie (a nie wcześniej), a więc w miesiącu następnym, odliczy ją dopiero w rozliczeniu za rok 2013. W roku 2012 natomiast odliczy składkę za grudzień roku 2011. Odliczeniu w roku 2012 podlegają także te składki, które dotyczą lat wcześniejszych, a zostały uregulowane z opóźnieniem w roku 2012. Niestety odliczyć nie można płaconych z tego tytułu odsetek za zwłokę (które to są obliczane w wysokości odsetek podatkowych).

Składki ZUS przedsiębiorców

Jak już wyżej podkreślono, jednym z tytułów, z którym to ustawodawca wiąże konieczność opłacania składek ZUS, jest prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej (z pewnymi wyjątkami). Co ważne, przedsiębiorca jest zobowiązany do samodzielnego obliczania oraz wpłacania w ustawowym terminie tychże składek. Przypomnijmy, że te trzeba odprowadzić na właściwe konto Zakładu Ubezpieczeń społecznych do 10-tego dnia miesiąca następującego po tym, którego składki dotyczą, a jeżeli przedsiębiorca zatrudnia pracowników, do 15-tego dnia następnego miesiąca. Spóźnienia w tym zakresie wiążą się z koniecznością zapłaty odsetek za zwłokę w wysokości odsetek jak za zaległości podatkowe, których to (jak już to wcześniej zostało podkreślone) jednak odliczyć nie można. Co warte podkreślenia, składki takie nie stanowią również kosztów uzyskania przychodu.

Warto pamiętać, że przedsiębiorca płaci składki ZUS nie tylko za siebie, ale także (częściowo) za swoich pracowników. Te ostatnie jednak nie podlegają u niego odliczeniu, i to zarówno w części finansowanej z wynagrodzenia pracownika, jak i z części pochodzącej ze środków finansowych pracodawcy (przedsiębiorcy). Niemniej składki te w części finansowanej przez pracodawcę podlegają zaliczeniu w ciężar kosztów uzyskania przychodów prowadzonej firmy (o ile przedsiębiorca płaci podatek dochodowy od dochodu, a nie korzysta z form zryczałtowanych).

Odliczeniu od dochodu (przychodu) podlegają zapłacone w danym roku podatkowym składki na własne ubezpieczenie emerytalne, rentowe, chorobowe oraz wypadkowe podatnika przedsiębiorcy oraz osób z nim współpracujących. Odliczyć nie można jednak tych składek, które wcześniej zostały zaliczone do kosztów uzyskania przychodu, tudzież gdy wcześniej zostały odliczone od przychodu w podatku zryczałtowanym bądź tonażowym, bądź gdy zostały zwrócone w jakiejkolwiek formie.

Omawiane składki może odliczyć przedsiębiorca rozliczający się na zasadach ogólnych wg skali podatkowej, płacący podatek liniowy bądź ryczałt ewidencjonowany, a także podatek tonażowy. Prawo to nie przysługuje prowadzącym działalność gospodarczą opodatkowaną kartą podatkową. Ci bowiem odliczyć mogą jedynie zapłacone w danym roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Odliczane za rok 2012 – terminowo opłacane najniższe składki ZUS z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej wynosiły odpowiednio:

• w przypadku korzystania z ulgi dla nowych firm (tzw. małe ZUSy, gdzie podstawa obliczenia składki wynosi 30% minimalnego wynagrodzenia): 1689,89 zł z chorobowym lub 1558,37 zł bez chorobowego
• w przypadku nie korzystania z ulgi dla nowych firm: 7962,24 zł z chorobowym lub 7342,73 zł bez chorobowego

Podane wyżej kwoty dotyczą jedynie tych przedsiębiorców, którzy prowadzili działalność gospodarczą bez przerw przez cały 2012 rok oraz końcówkę roku 2011 i deklarowali minimalne podstawy naliczania składek ZUS oraz opłacali te składki w obowiązujących terminach (przypomnijmy, że składkę za grudzień 2011 r. należało uregulować do 10 lub 15 stycznia 2012 r. i pomniejsza ona podstawę opodatkowania roku 2012), jak też płacili składkę na ubezpieczenie wypadkowe w wysokości przewidzianej dla firm niezatrudniających więcej niż 9 osób. Dodajmy w tym miejscu, że minimalne miesięczne składki odliczane od podstawy opodatkowania roku 2012 wynosiły:

1. w przypadku niekorzystania z ulgi dla nowych firm:
   • z ubezpieczeniem chorobowym: 674,88 zł za miesiące kwiecień-listopad 2012, 669,38 zł za miesiące luty-marzec 2012, 627,07 zł za miesiąc styczeń 2012 i 597,37 zł za miesiąc grudzień 2011
   • bez ubezpieczenia chorobowego: 623,05 zł za miesiące kwiecień-listopad 2012, 617,55 zł za miesiące luty-marzec 2012, 575,24 zł za miesiąc styczeń 2012 r. i 547,99 zł za miesiąc grudzień 2011
2. w przypadku korzystania z ulgi dla nowych firm:
   • z ubezpieczeniem chorobowym: 143,56 zł za miesiące kwiecień-listopad 2012, 142,39 zł za miesiące luty-marzec 2012, 133,39 zł za miesiąc styczeń 2012 i 123,24 zł za miesiąc grudzień 2011
   • bez ubezpieczenia chorobowego: 132,53 zł za miesiące kwiecień-listopad 2012, 131,36 zł za miesiące luty-marzec 2012, 122,36 zł za miesiąc styczeń 2012 i 113,05 zł za miesiąc grudzień 2011