Sprzedaż udziałów w podatku dochodowym

Przeczytaj także: Otrzymana kara umowna a koszty uzyskania przychodu

O ile w pierwszym wypadku sytuacja jest co do zasady oczywista, o tyle w tym drugim przypadku może powstać praktyczne pytanie - jakie są zasady opodatkowania tego przychodu uzyskanego ze zbycia tak uzyskanych udziałów na gruncie podatku dochodowego od osób fizycznych?

Ustalenie źródła przychodu uzyskanego ze zbycia udziałów (akcji) w spółce kapitałowej:
Przychód z odpłatnego zbycia udziałów (akcji), zgodnie z art. art. 10 ust. 1 pkt 7 Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jest przychodem z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych. W/w zasadę systematyzuje art. 17 ust. 1 pkt 6 u.o.p.do.f, który stanowi, że „Za przychody z kapitałów pieniężnych uważa się należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane przychody z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną.”.

Obliczenie dochodu uzyskanego ze sprzedaży udziałów w spółce nowo zawiązanej przy podziale przez wydzielenie – specyfika regulacji prawnych.

Generalnie rzecz ujmując przy sprzedaży udziałów (akcji) w spółce kapitałowej opodatkowaniu podlega dochód ustalony w oparciu o cenę określoną w umowie sprzedaży pomniejszoną o koszt uzyskania przychodu poniesiony przy objęciu udziałów (akcji) sprzedawanych. Natomiast, przy podziale przez wydzielenie nie mamy do czynienia z „klasycznym objęciem udziałów”. Powstaje więc istotne dla praktyki pytanie jak w takim wypadku ustalić koszt uzyskania przychodu.

Ustawodawca wprowadził nieco odmienne reguły umożliwiające ustalenie kosztu podatkowego przy sprzedaży udziałów (akcji) w spółce nowo zawiązanej, powstałej w wyniku przeprowadzonego podziału przez wydzielenie. W/w reguły precyzują dwie metody określenia kosztów, w zależności od rodzaju przeprowadzonej restrukturyzacji:

1. pierwsza stosowana jest do ustalenia kosztu sprzedaży udziałów w spółce nowo zawiązanej, powstałej przy podziale przez wydzielenie,
2. druga określa koszt podatkowy sprzedaży udziałów w spółce nowo powstałej przy restrukturyzacji, w której majątek wydzielony lub pozostający w spółce nie były zorganizowanymi częściami przedsiębiorstwa.

Reguła pierwsza: gdy przy podziale przez wydzielenie zarówno majątek pozostający w spółce dzielonej jak i majątek przejmowany przez nowo zawiązaną spółkę stanowił zorganizowaną część przedsiębiorstwa.

W wypadku tego rodzaju podziału przy objęciu udziałów (akcji) przez udziałowców (akcjonariuszów) w spółce nowo zawiązanej po ich stronie nie rozpoznaje się w ogóle przychodu, a w konsekwencji dochodzi do „odsunięcia w czasie opodatkowania”. W związku z tak przeprowadzoną restrukturyzacją przy następczej sprzedaży udziałów (akcji) w spółce nowo zawiązanej dochód oszacowuje się w oparciu o tzw. „koszty historyczne” tj. koszty objęcia udziałów w spółce dzielonej (a nie nowo zawiązanej). Zgodnie z art. 24 ust. 8 u.o.p.d.o.f. sanującym tę zasadę koszty te określa się w wysokości:

• nominalnej wartości objętych udziałów (akacji) spółki dzielonej z dnia ich objęcia, jeżeli udziały (akcje)zostały objęte za wkład niepieniężny w innej postaci niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część,
• wartości przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, określonej na dzień objęcia udziałów (akcji) w spółce dzielonej, do wartości nominalnej objętych udziałów (akcji) z dnia objęcia,
• wydatków na objęcie/ nabycie udziałów (akcji) w podmiocie dzielonym, o ile objęcie nastąpiło za wkład pieniężny.

Podkreślić należy, że wartość w/ w kosztów przy sprzedaży udziałów w spółce przejmującej określa się ponadto na podstawie specjalnej proporcji, w jakiej pozostaje u udziałowca zbywającego swe prawa w spółce nowo zawiązanej, wartość nominalna unicestwionych udziałów (akcji) w spółce dzielonej do wartości nominalnej udziałów (akcji) przed podziałem tej spółki.

Przykład: W wyniku restrukturyzacji spółki A doszło do przejęcia części jej majątku, stanowiącego zorganizowaną część przedsiębiorstwa przez nowo utworzoną spółkę B. W spółce A dzielonej pozostała również zorganizowana część przedsiębiorstwa. Kilka miesięcy później wspólnik B zbył swoje udziały w podmiocie nowo zawiązanym B. Cena określona w umowie sprzedaży wynosiła 400 000 zł. Jak ustalić wartość jego dochodu, skoro objął on udziały w A o wartości nominalnej 200 000 zł za wkład niepieniężny. Natomiast, w wyniku podziału Spółki A doszło do umorzenia udziałów wspólnika B w tym podmiocie o wartości 100 000 zł.