Wierzytelności nieściągalne w koszty firmy: dowody

Przeczytaj także: Zapłata wierzytelności nieściągalnej uznanej za koszty podatkowe

Można w tym miejscu wskazać na interpretację Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z 29 kwietnia 2011r., IBPBI/1/415-136/11/AB, w której można przeczytać: „Postanowienie o nieściągalności wierzytelności nie może być utożsamiane z postanowieniem o umorzeniu egzekucji. Nie będzie stanowiło podstawy do zaliczenia wierzytelności nieściągalnej do kosztów uzyskania przychodu postanowienie o umorzeniu egzekucji z przyczyn formalnych. Aby bowiem postanowienie takie mogło stanowić podstawę zaliczenia wierzytelności nieściągalnej do kosztów uzyskania przychodu, z jego treści powinno jasno wynikać, iż dłużnik nie posiada majątku, z którego egzekwowana wierzytelność może zostać zaspokojona.”

Ponadto, konieczne jest uznanie przez wierzyciela postanowienia o nieściągalności „za zgodne ze stanem faktycznym”, którą podkreślają również sądy. Przykładowo wyrok NSA z 9 stycznia 2009 r., sygn. II FSK 1754/07, w którym czytamy: „Z art. 16 ust. 2 pkt 1 in principio ustawy z 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych wynika, że postanowienie o nieściągalności by mogło być uznane za dokumentujące nieściągalność musi być "uznane przez wierzyciela jako odpowiadające stanowi faktycznemu". Oznacza to, że wierzyciel by móc zaliczyć tę nieściągalną wierzytelność musi jeszcze mimo postanowienia o nieściągalności uznać, że odpowiada ono stanowi faktycznemu jako zgodne z rzeczywistością na dzień zaliczenia tej wierzytelności do kosztów uzyskania przychodów”.

Udokumentowanie postanowieniem o umorzeniu
Dowodem dokumentującym nieściągalność może być np. postanowienie o umorzeniu postępowania wydane na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 Kodeksu postępowania cywilnego. Co do możliwości uznania takiego postanowienia za dowód nieściągalności wypowiedział się Dyrektor Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji z 7 lipca 2009r, ILPB1/415-474/09-5/AA, w której stwierdził, iż: „Ze złożonego wniosku wynika, że Spółka sukcesywnie występowała do sądu gospodarczego o wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym w związku z nieuregulowanymi wierzytelnościami należnymi Spółce, wynikającymi z kilkudziesięciu faktur VAT. Wnioskodawca podaje, że wszystkie nakazy zapłaty zostały opatrzone klauzulą wykonalności. Zatem posiadanie postanowień o bezskuteczności egzekucji wydanych przez komornika sądowego do części wierzytelności tego samego dłużnika daje podstawę do stwierdzenia, że wszelkie wierzytelności, które zostały wcześniej zaliczone do przychodów należnych na podstawie art. 14 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i objęte są nakazem zapłaty można zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów, jako wierzytelności nieściągalne”.

W temacie postanowienia w umorzeniu postępowania egzekucyjnego w aspekcie dokumentowania nieściągalności wierzytelności wypowiedział się również Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji z 10 stycznia 2010r., IPPB3/423-803/09-3/AG w której możemy znaleźć potwierdzenie następującego stanowiska: „Zarówno w orzecznictwie, jak i w doktrynie, a także w wytycznych Ministra Finansów, wskazuje się, że warunkiem formalnym uznania wierzytelności nieściągalnej za koszty podatkowe jest postanowienie, z treści którego jasno wynika, iż przyczyną umorzenia jest brak majątku, z którego może być prowadzona skutecznie egzekucja. Jeżeli jednak egzekucja została umorzona na podstawie art. 824 § 1 pkt 3 kodeksu postępowania cywilnego, z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych, to takie postanowienie bez wątpienia świadczy o nieściągalności wierzytelności. Skoro nie zostaną pokryte koszty egzekucyjne, to tym bardziej nie da się wyegzekwować kwoty należności głównej. Oznacza to, że Spółka ma prawo zakwalifikować przedmiotową wierzytelność jako nieściągalną na podstawie otrzymanego postanowienia o umorzeniu egzekucji”.

Udokumentowanie protokołem
Ustawodawca przewidział również dokumentowanie nieściągalności za pomocą protokołu sporządzonego przez podatnika. W praktyce taka forma dokumentacji znajdzie zastosowanie w odniesieniu do sytuacji, gdy kwota wierzytelności nie jest znaczna a wszczęcie postępowania egzekucyjnego byłoby dla podatnika nieopłacalne. W takich przypadkach podatnik może samodzielnie przygotować protokół i na jego podstawie zaliczyć do kosztów wartość należności nieuiszczonych przez kontrahenta. Warunkiem jest jednak aby wskazał w nim wydatki, jakie musiałby ponieść na wyegzekwowanie należności i aby wynikała z nich nieopłacalność tej egzekucji. W protokole można wpisać wydatki, które zostałyby poniesione w przypadku dochodzenia wierzytelności w drodze procesowej, takie jak opłaty sądowe, wynagrodzenie przedstawiciela czy wydatki poniesione przez komornika.