Ministerstwo Finansów: premia pieniężna jako rabat w VAT

Przeczytaj także: Bonusy za ilość: ujęcie w deklaracji VAT

Temat premii pieniężnych od lat budzi kontrowersje w zakresie opodatkowania VAT, a podejście Ministerstwa Finansów i organów podatkowych w tym zakresie zmieniało się wielokrotnie. W 2004 r. Minister Finansów wydał oficjalna interpretację (PP3-812-1222/04/AP/4026), w której wskazał, że „w praktyce występują sytuacje, w których podatnicy kształtują wzajemne relacje pomiędzy sobą w ten sposób, że premie pieniężne wypłacane są z tytułu dokonywania przez nabywcę np. nabyć określonej wartości czy ilości towarów w określonym czasie lub też dokonywania terminowych płatności za zrealizowane dostawy w pewnym okresie i w określony sposób i premie te nie są związane z żadną konkretną dostawą. W takich przypadkach należy uznać, że wypłacona premia pieniężna związana jest z określonymi zachowaniami nabywcy, a zatem ze świadczeniem usług przez nabywcę otrzymującego taką premię, które to usługi podlegają opodatkowaniu na ogólnych zasadach”.

Sądy administracyjne rozstrzygając problematykę premii pieniężnych zasadniczo nie podzielały jednak stanowiska wyrażonego we wskazanej Interpretacji i wskazywały, że czynność polegająca na wypłacie premii pieniężnej z tytułu osiągnięcia ustalonego przez strony poziomu obrotów nie jest usługą i nie podlega opodatkowaniu VAT. Ostatecznie, w czerwcu br. NSA podjął w składzie siedmiu sędziów uchwałę (I FPS 2/12), zgodnie z którą bonus warunkowy (premia pieniężna) z tytułu osiągnięcia określonej wielkości sprzedaży lub terminowości regulowania należności przez kontrahenta stanowi rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy z 11 marca 2004 r. (ustawa o VAT). Tymczasem, stale obowiązywała wskazana powyżej interpretacja Ministra Finansów. Wydana 27 listopada nowa interpretacja usuwa powstałą sprzeczność.

Minister Finansów w nowej interpretacji ogólnej wskazał, że pojęcia premia pieniężna i rabat nie zostały zdefiniowane w ustawie o VAT. W rezultacie, należy każdorazowo przeprowadzać szczegółową analizę okoliczności faktycznych konkretnej transakcji. Niemniej, uwzględniając wnioski płynące ze wskazanej powyżej uchwały NSA Minister Finansów wskazał, że jego zdaniem premie z tytułu osiągnięcia określonego poziomu obrotów, jak i premie z tytułu terminowego realizowania płatności należy traktować jako ściśle związane z dokonanymi dostawami, a co za tym idzie powinny być traktowane analogicznie do rabatu i obniżać podstawę opodatkowania. W rezultacie, podatnik z tytułu udzielenia tego rodzaju premii powinien zmniejszyć obrót i wystawić fakturę korygującą. Minister odróżnił powyższe od sytuacji, w której wypłata premii związana byłaby z określonym zachowaniem kupującego (np. eksponowaniem towarów sprzedającego ostatecznym klientom lub powstrzymywaniem się od zakupów u innych producentów). W takim przypadku zdaniem Ministra nadal należy traktować premie jako wynagrodzenie za określoną usługę podlegającą opodatkowaniu VAT.

Wydana interpretacja ma charakter tzw. interpretacji ogólnej. Rolą interpretacji ogólnych jest zapewnienie jednolitego stosowania prawa podatkowego, przy czym powinny one uwzględniać orzecznictwo sądów, Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Interpretacja ogólna ma charakter instrukcji skierowanej do wszystkich organów podatkowych (a pośrednio zatem do podatników) jak należy interpretować dany przepis prawa podatkowego. Interpretacja ogólna nie wiąże jednak organów podatkowych, niemniej zastosowanie się do niej przez podatników nie może im szkodzić. W poszczególnych sytuacjach zastosowanie się do interpretacji ogólnej zwalnia również z obowiązku zapłaty podatku.

Należy zatem postawić pytanie, czy podatnicy, którzy dotychczas stosowali się do wskazanej powyżej interpretacji ministerialnej z 2004 r. i wystawiali faktury z tytułu premii związanych za np. osiągnięcie określonego poziomu obrotów lub odliczali VAT z takich faktur mogą ponieść z tego tytułu negatywne konsekwencje. Z regulacji Ordynacji podatkowej wynika, że podatnicy, którzy zastosowali się po dniu 1 lipca 2007 r. do treści wyjaśnienia Ministra Finansów z 2004 r. korzystają z ochrony prawnej na zasadach określonych w obecnie obowiązujących przepisach art. 14k-14n Ordynacji podatkowej. Natomiast w zakresie zdarzeń sprzed 1 lipca 2007 r. (tj. nowelizacji Ordynacji podatkowej) ochrona prawna przysługuje według zasad określonych w art. 14 § 1 obowiązujących wówczas przepisów, które wskazywały, że w zakresie wynikającym z zastosowania się do interpretacji nie określa się albo nie ustala zobowiązania podatkowego za okres do dnia jej uchylenia albo zmiany, a także :

1. nie ustala dodatkowego zobowiązania w rozumieniu przepisów o podatku od towarów i usług;
2. nie wszczyna się postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe, a postępowanie wszczęte w tych sprawach umarza się;
3. nie stosuje się innych sankcji wynikających z przepisów prawa podatkowego i przepisów karnych skarbowych.

Wydana przez Ministra interpretacja powinna wyeliminować większość narosłych wątpliwości związanych z rozliczaniem premii pieniężnych, a co najważniejsze ujednolicić podejście organów podatkowych do tej kwestii. Należy jednak pamiętać, że dla ostatecznego ustalenia konsekwencji podatkowych udzielanych lub otrzymywanych premii pieniężnych kluczowe znaczenie mają szczegółowe uzgodnienia pomiędzy kontrahentami. Rekomendowane byłoby zatem przeanalizowanie przez podatników umów stanowiących podstawę do wypłacanych lub otrzymywanych premii pieniężnych w świetle przedstawionej interpretacji Ministra Finansów oraz ewentualna zmiana sposobu rozliczenia tych premii.


Elzbieta Lis, doradca podatkowy, partner w Kancelarii KSP legal & tax ad vice