Usługi transportowe: obowiązek podatkowy przed TSUE

Przeczytaj także: Międzynarodowe przewozy osób: rozliczenie VAT

6. Pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości UE
Dostrzegając przedstawione powyżej rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych w zakresie wykładni przepisu art. 66 dyrektywy, NSA wydał w dniu 4 stycznia 2012 r. postanowienie o sygn. akt I FSK 484/11, na mocy którego skierował pytanie prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Tym samym, to Trybunał oceni, czy polskie przepisy dotyczące momentu powstania obowiązku podatkowego dla usług transportowych, jak i budowlanych nie pozostają w sprzeczności z prawem wspólnotowym. Treść pytań skierowanych do TSUE brzmi następująco:

1. czy unormowania wynikające z art. 66 lit. a), b) i c) dyrektywy w sprawie VAT należy interpretować w ten sposób, iż w przypadku wystawienia przez podatnika faktury dokumentującej usługę objętą dyspozycją przewidzianego w tym artykule uprawnienia dla państwa członkowskiego (odstępstwa od art. 63, 64 i 65 dyrektywy), możliwe jest określenie wymagalności podatku (obowiązku podatkowego) w oparciu o art. 66 lit. b) dyrektywy na dzień zapłaty, nie później niż 30. dnia od dnia wykonania usługi?;
2. czy unormowania wynikające z art. 66 lit. a) i b) dyrektywy należy interpretować w ten sposób, iż sprzeciwiają się one polskim przepisom krajowym przyjętym w art. 19 ust. 13 pkt 2) lit. a) i b) ustawy o VAT stanowiącym, iż moment powstania obowiązku podatkowego (zdarzenie, z nastąpieniem którego podatek staje się wymagalny dla niektórych transakcji) dla usług transportowych i spedycyjnych następuje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania tych usług także wówczas, gdy zostaje wystawiona i doręczona nabywcy faktura najpóźniej w ciągu 7 dni od wykonania usługi przewidująca późniejszy termin płatności, a nabywca usługi uprawniony jest do odliczenia podatku naliczonego za okres, w którym otrzymał fakturę, niezależnie od faktu zapłaty za usługę?

NSA uzasadniając zwrócenie się do Trybunału Sprawiedliwości z ww. pytaniami prejudycjalnymi wskazał na funkcjonujące w orzecznictwie dwa przeciwstawne poglądy. Dodatkowo zauważył, że powstałych na tym tle wątpliwości nie rozwiewa wyrok Trybunału z dnia 26 października 1995 r. w sprawie C-144/94 wydany na gruncie art. 10 ust. 2 VI dyrektywy. Bowiem kwestia postawiona przed Trybunałem dotyczyła braku po pierwsze faktury, a pod drugie zapłaty i braku powstawania w związku z tym obowiązku podatkowego, skoro Republika Włoska nie określiła terminu granicznego, jak np. polski ustawodawca na 30. dzień od dnia wykonania usługi. Sąd ponadto zwrócił uwagę, że polski ustawodawca nie skorelował momentu powstania obowiązku podatkowego z prawem do odliczenia podatku naliczonego przez nabywcę usług. W tym stanie rzeczy, na tle krajowego ustawodawstwa ma miejsce sytuacja, w której podatek może zostać wcześniej odliczony przez nabywcę usługi, posiadającego fakturę, aniżeli wynikałoby to z chwili powstania obowiązku podatkowego (wymagalności VAT) u świadczącego usługi transportowe.

7. Projekt zmian do ustawy o VAT w zakresie obowiązku podatkowego przy usługach transportowych i budowlanych
W świetle powyższego pozostaje oczekiwać na wyrok Trybunału Sprawiedliwości, który orzeknie o zgodności/sprzeczności polskich przepisów z regulacjami wspólnotowymi. Tych wątpliwości nie są bowiem w stanie w jednolity sposób rozstrzygnąć sądy krajowe. Niemniej jednak warto zwrócić uwagę na planowane od 1 stycznia 2013 r. kolejne zmiany w ustawie o VAT, gdyż dotyczą one m.in. określenia nowych sposobów ustalenia momentu powstania obowiązku podatkowego. W projekcie nowelizacji proponuje się uchylenie dotychczas obowiązującego art. 19 ustawy o VAT i wprowadzenie nowego przepisu art. 19a. Stosownie do założeń projektu ma zostać wprowadzona ogólna zasada, w myśl której obowiązek podatkowy powstawać będzie z upływem miesiąca, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę, w tym usługę częściową. Ponadto projekt zakłada rezygnację z określenia szczególnego momentu powstania obowiązku podatkowego w stosunku do usług transportowych i budowlanych w obecnym brzmieniu. A zatem być może sam ustawodawca, nie czekając na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości, dokona zmian w ustawie w tym zakresie. Tym bardziej wydaje się to uzasadnione, ponieważ obecnie obowiązujący przepis art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT stwarza spore komplikacje dla samych podatników. Jak wynika z przytoczonych wyżej orzeczeń sądowych dość częstą praktyką wśród podatników jest ustalanie momentu powstania obowiązku podatkowego z tytułu tych usług z chwilą wystawienia faktury, mimo tego że w tym czasie podatnik nie otrzymał zapłaty za wykonaną usługę, jak również nie upłynął termin 30. dni od dnia wykonania tej usługi. Z jednej strony przepisy te miały dawać podatnikom niejako możliwość "przesunięcia" terminu rozliczenia podatku należnego, a tym samym były dla nich korzystniejsze. Z drugiej zaś strony w rzeczywistości utrudniają one rozliczenia z budżetem państwa, gdyż podatnik jest zobowiązany sprawdzać na bieżąco, czy nie wpłynęła od kontrahentów zapłata za wykonane usługi. W świetle powyższego wydają się pożądane zmiany idące w kierunku uchylenia art. 19 ust. 13 pkt 2 ustawy o VAT.


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.