Podatek dochodowy od spółki komandytowo-akcyjnej

Przeczytaj także: Spółka komandytowo-akcyjna = emisja akcji?

Zasady działania spółki komandytowo- akcyjnej
S.K.A. to specyficzny podmiot gospodarczy, łączący w sobie elementy zarówno spółek osobowych, jak i kapitałowych. Stosownie do przepisów kodeksu spółek handlowych:
Art. 126.
§ 1. W sprawach nieuregulowanych w niniejszym dziale do spółki komandytowo-akcyjnej stosuje się:
1) w zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, zarówno między sobą, wobec wszystkich akcjonariuszy, jak i wobec osób trzecich, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy – odpowiednio przepisy dotyczące spółki jawnej,
2) w pozostałych sprawach – odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia

W praktyce kwestia "odpowiedniości" budzi wiele wątpliwości i kontrowersji, co do prawidłowego stosowania przepisów dotyczących spółki jawnej czy też akcyjnej. To jednak nie koniec problemów, gdyż podobne problemy miały miejsce w aspekcie podatkowym spółki.

Transparentność spółek osobowych
Polskie ustawodawstwo przyjęło, iż spółki osobowe podlegają transparentności podatkowej. Jako podmioty nieposiadające osobowości prawnej, podatek dochodowy płacony jest na poziomie wspólników, a nie na poziomie samej spółki. W konsekwencji dochody wspólników opodatkowane są tylko raz. Właśnie z tego powodu w ostatnim czasie znacznie wzrosła liczba spółek, prowadzących działalność gospodarczą w takiej właśnie formie prawnej.

S.K.A. bardziej osobowa czy kapitałowa?
Problem wiążę się z mieszanym charakterem spółki komandytowo- akcyjnej. Z literalnego brzmienia k.s.h. wynika, iż jest to spółka osobowa. W dużej mierze jednak funkcjonuje jak spółka akcyjna. Ciężko zakreślić dokładną granicę między charakterem jednych i drugich cech spółki. Warto zwrócić uwagę, iż w wielu krajach S.K.A. jest zaliczana wprost do spółek kapitałowych, a dochody wspólników opodatkowane są podwójnie- także na poziomie samej spółki. Ma to miejsce np. we Francji, Włoszech, Belgii czy Niemczech.

Jak traktować akcjonariuszy S.K.A.?
Sądy administracyjne wielokrotnie zmagały się z problemem, jak traktować akcjonariuszy S.K.A., tzn. czy poprzez fakt posiadania akcji można ich traktować jak podmioty prowadzące działalność gospodarczą i czy w związku z tym są zobligowani do odprowadzania zaliczek na poczet podatku dochodowego. NSA w wyroku z 15 lipca 2010 r. (II FSK 3/10) stwierdził, iż nie ma powodu do różnicowania pozycji akcjonariusza i komplementariusza, a co za tym idzie akcjonariusz jako podmiot prowadzący pozarolniczą działalność jest obowiązany wpłacać w ciągu roku podatkowego zaliczki na podatek dochodowy. Z takim podejściem nie zgadzali się akcjonariusze, co w konsekwencji doprowadziło do podjęcia uchwały 7 sędziów NSA z 16 stycznia 2012 r. (II FPS 1/11), która jednoznacznie przesądziła, iż akcjonariusz odprowadza podatek dochodowy w momencie otrzymania zysku wypracowanego przez spółkę, a wypłacanego na podstawie odpowiedniej uchwały Walnego Zgromadzenia. Podkreślono również, iż nie można wywodzić prowadzenia działalności gospodarczej z faktu posiadania akcji. Takie stanowisko znajduje obecnie aprobatę sądów administracyjnych w całej Polsce i wydaje się, iż dostrzegł to ustawodawca.

Nowelizacja ustawy o CIT
Wspomniany projekt ustawy o CIT zakłada dodanie do art. 1 ust. 3 pkt.1 mówiącego o tym, iż ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych znajduje zastosowanie również do spółek komandytowo- akcyjnych mających siedzibę lub zarząd na terenie Polski. W konsekwencji S.K.A. zostałaby opodatkowana jak każda inna spółka kapitałowa, tj. na poziomie dochodów spółki oraz na poziomie wspólników (podwójne opodatkowanie).

Motywy zmian
Ustawodawca nowelizację uzasadnia koniecznością wprowadzenia równowagi między wszystkimi wspólnikami S.K.A. w uzasadnieniu do projektu ustawy czytamy, iż: " de facto w wyniku przyjęcia przez orzecznictwo poglądu wyrażonego w omawianej uchwale wąskiej grupie podatników, tj. akcjonariuszom S.K.A. przyznana została preferencja podatkowa pozwalająca na nieopodatkowanie generowanego na poziomie S.K.A. (...) dochodu z działalności gospodarczej prowadzonej przez tą spółkę- do czasu wypłaty akcjonariuszowi zysku takiej spółki. Przyznanie takiej preferencji stawia tę grupę podatników w sytuacji uprzywilejowanej zarówno w stosunku do komplementariuszy S.K.A. , jak i wspólników spółek osobowych. Budzi to wątpliwości natury konstytucyjnej w świetle (...) zasady sprawiedliwości podatkowej."

Konsekwencje dla podatników
Konsekwencje dla akcjonariuszy S.K.A. po wejściu w życie nowelizacji są zdecydowanie niekorzystne. Poprzez taki ruch ustawodawcy zostanie odebrany jeden z instrumentów służących do optymalizacji podatkowej przedsiębiorstw. Jedynie wpływy do budżetu państwa będą znaczące.