Postępowanie podatkowe: uczestniczenie strony

Przeczytaj także: Zasady i tryb składania zażalenia od postanowienia w sprawie podatkowej

W związku z wszczętym postępowaniem podatkowym organ prowadzący sprawę zobowiązany jest do podjęcia wszelkich działań, mających na celu dokładne wyjaśnienie stanu faktycznego, jak również okoliczności towarzyszących sprawie, co stanowi jedną z podstawowych zasad prowadzenia postępowania podatkowego. Nie oznacza to bynajmniej wykluczenia podatnika z możliwości aktywnego uczestnictwa w podjętych działaniach. Co istotne, żądanie podatnika dotyczące przeprowadzenia dowodu organ podatkowy musi uwzględnić, jeżeli przedmiotem dowodu są okoliczności mające znaczenie dla sprawy, chyba że okoliczności te stwierdzone są wystarczająco innym dowodem.

Inicjatywa dowodowa przysługuje również podatnikowi
Podstawą pozwalającą na dowodzenie swoich racji, jest przedstawienie stosownych dowodów, potwierdzających prezentowane stanowisko. Pomimo, że działania prowadzone przez organ podatkowy w celu zebrania materiału dowodowego, powinny cechować się pełną obiektywnością i wszechstronnością, może się jednak zdarzyć, że nie doprowadzą one do ujawnienia wszystkich okoliczności, zwłaszcza w przypadku, gdy są one znane jedynie podatnikowi. Gdy więc podatnik rezygnuje ze złożenia wniosków dowodowych, może pozbawić się jednocześnie możliwości skutecznego podniesienia zarzutu naruszenia przez organ prowadzący postępowanie zasady prawdy obiektywnej poprzez nieprzeprowadzenie określonego dowodu, na co wskazał także Naczelny Sąd Administracyjny z 20 stycznia 2011r. (sygn. akt I FSK 191/10).

Niezbędny materiał dowodowy
Dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do wyjaśnienia sprawy, a nie jest sprzeczne z prawem, w szczególności:

• księgi podatkowe, prowadzone z zasady w sposób rzetelny i uznane za niewadliwe;
• deklaracje złożone przez stronę;
• zeznania świadków;
• opinie biegłych;
• materiały i informacje zebrane w wyniku oględzin;
• materiały zgromadzone w toku postępowania karnego albo postępowania w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe;
• inne dokumenty zgromadzone w toku czynności sprawdzających lub kontroli podatkowej.

Warto w tym miejscu podkreślić, że stronie przysługuje prawo do przedstawienia własnego dowodu, w terminie wyznaczonym w tym celu przez organ podatkowy. Przy czym termin ten ustala się uwzględniając zarówno charakter dowodu, jak i stan postępowania. Nie może być on jednak krótszy niż 3 dni.

Co więcej, w przypadku zeznań świadków, opinii biegłych lub oględzin strona postępowania powinna zostać powiadomiona o miejscu i terminie przeprowadzenia dowodu przynajmniej na 7 dni przed wyznaczonym terminem. Zasada ta wydaje się być niezwykle istotna, ze względu na to, że podatnik, będący stroną postępowania podatkowego, ma prawo brać udział w przeprowadzaniu dowodu i może zadawać pytania świadkom, biegłym, oraz ewentualnie składać wyjaśnienia. Dzięki temu może potwierdzić swoje stanowisko w danej sprawie.


Elżbieta Węcławik, Dorota Kępka