Rozliczenie VAT: premia pieniężna to rabat

Przeczytaj także: Nota obciążeniowa: udzielony rabat a obrót VAT

Sprzeczne stanowiska sądów
Organy podatkowe uważają, że kwoty wypłacane z tytułu premii pieniężnych (bonusów warunkowych) np. za dokonanie określonego poziomu zakupów, powodują obniżenie podstawy opodatkowania i stanowią rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT. W związku z tym czynność ta powinna być udokumentowana fakturą korygującą.

Natomiast podatnicy twierdzili, że wypłata bonusu warunkowego stanowi czynność niepodlegającą opodatkowaniu VAT.

Sądy administracyjne nie zajmowały jednolitego stanowiska w tej kwestii. Niektóre składy orzekające wskazywały, że inna jest istota premii pieniężnej, a inna udzielenia rabatu. Jak stwierdził np. NSA w wyroku z dnia 24 marca 2011 r., sygn. akt I FSK 432/10, wypłacana nabywcy przez dostawcę premia pieniężna jedynie z tytułu osiągnięcia przez niego satysfakcjonującej dostawcę wielkości obrotów, nieodnosząca się do konkretnych transakcji, stanowi nagrodę za osiągnięcie tego rezultatu.

Natomiast inne przyznawały rację organom podatkowym, twierdząc, że ze względu na ścisły związek przyznanej premii pieniężnej z wysokością obrotu oraz jednorodny charakter sprzedawanych towarów można mówić o rabacie w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT. Tak uznał np. NSA w wyroku z dnia 21 grudnia 2011 r., sygn. akt I FSK 361/11. W wyroku tym Sąd wskazał, iż nie ma przeszkód prawnych, aby rabatem objęto więcej niż jedną dostawę, w sytuacji gdy podstawą jego przyznania jest wartość wszystkich dostaw na rzecz jednego nabywcy. Jeśli świadczenie nazwane przez strony umowy "premią pieniężną" można powiązać z dostawami dokonanymi w przyjętym okresie rozliczeniowym, to nawet jeżeli wypłacane są one po uregulowaniu należności, powinny być traktowane jako rabat, o którym mowa w art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, mają one bowiem bezpośredni wpływ na wartość dostawy i w efekcie prowadzą do obniżenia wartości (ceny) dostawy oznaczonych towarów.
Uchwała NSA rozstrzyga spór
Z uwagi na istnienie odmiennych wykładni przepisów prawa omawianego problemu, wątpliwość została rozstrzygnięta przez poszerzony skład NSA w uchwale z dnia 25 czerwca 2012 r., sygn. akt I FPS 2/12. Sąd stwierdził, że wypłata kontrahentowi bonusu warunkowego (premii pieniężnej) z tytułu osiągnięcia określonej wielkości sprzedaży lub terminowości regulowania należności stanowi rabat w rozumieniu art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, zmniejszający podstawę opodatkowania.

Mając na uwadze treść art. 29 ust. 4 ustawy o VAT, Sąd stwierdził, że na gruncie tej ustawy rabat to niewątpliwie obniżenie ceny transakcyjnej towaru lub usługi, mające również formę: bonifikaty, upustu, uznanej reklamacji lub skonta. Pojęcie "rabatu" w tym przepisie utożsamiane jest z tymi czterema expressis verbis wymienionymi formami obniżenia ceny przyznanej przez sprzedającego (wykonawcę usługi) po dokonaniu transakcji. Rabat ma zatem niewątpliwie bezpośredni wpływ na wartość konkretnej transakcji (dostawy lub usługi) i w efekcie prowadzi do obniżenia jej wartości (ceny). Tym samym tak rozumiany rabat powinien obniżać podstawę opodatkowania, skoro podatek od wartości dodanej ma być proporcjonalny do ceny towarów i usług.

Zdaniem Sądu analiza pojęć "rabatu" i "premii pieniężnej" przemawia za przyjęciem stanowiska, że pojęcia te pokrywają się. Tak więc premia pieniężna za dany okres, w ujęciu ekonomicznym, sprowadza się w istocie do zwrotu nabywcy przez sprzedawcę części uiszczonego wcześniej wynagrodzenia z tytułu dokonanych z nabywcą transakcji - w następstwie czego zmniejszeniu ulega wcześniej określona z tytułu tych transakcji ich globalna wartość, a tym samym wartość pojedynczych transakcji, pomniejszona proporcjonalnie.