Rozbieżne wyroki sądów i interpretacje podatkowe

Przeczytaj także: Zmiany w Ordynacji podatkowej: zasady wydawania interpretacji

Rozbieżności w rozumieniu skomplikowanych i często niejasnych przepisów prawa podatkowego, brak jednolitości interpretacji to jeden z głównych problemów przedsiębiorców w prowadzeniu działalności gospodarczej. W przeprowadzonym przez Tax Care badaniu prawie 25% ankietowanych wskazało, że skomplikowane i niejasne przepisy podatkowe to czynniki hamujące rozwój przedsiębiorstwa (bardziej uciążliwą barierą w prowadzeniu działalności było tylko uzyskanie finansowania na rozpoczęcie biznesu, na którą wskazało prawie 29% badanych). Trzeba pamiętać, że odpowiedzialność za rozliczenie podatku zawsze ponosi przedsiębiorca. Dotyczy to również sytuacji, gdy posłuży się powszechnie dostępną interpretacją indywidulaną, wydaną przez izbę skarbową, ale w trakcie kontroli fiskus zakwestionuje taki sposób rozliczenia podatku. Znaczącą rolę w poszukiwaniu właściwego sposobu interpretacji przepisów podatkowych mają orzeczenia sądowe, w szczególności orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego. Niestety i na tym poziomie także pojawiają się rozbieżności.

Wyrok wiąże tylko w sprawie
Orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy i inne organy państwowe. Moc wiążąca wyroku oznacza, że dana kwestia prawna kształtuje się tak, jak zostanie to stwierdzone w prawomocnym orzeczeniu. Zatem w kolejnym postępowaniu dotyczącym sprawy, w którym pojawi się dana kwestia nie może być już ona ponownie badana. Moc wiążąca ogranicza się jednak do konkretnej sprawy. Oznacza to, że gdy do sądu administracyjnego trafia kolejna, podobna sprawa nie jest on związany wcześniej przyjętym kierunkiem wykładni. Niezależnie od tego, orzeczenia odgrywają bardzo istotną rolę w procesie wykładni przepisów. Choć niejednokrotnie pojawiają się rozbieżności w orzeczeniach sądowych.

---

W ostatnim czasie rozbieżności w orzeczeniach NSA powstały np. na gruncie rozumienia pojęcia reprezentacji (w wyroku z 25 stycznia 2012 r., sygn. akt II FSK 1445/10, sąd wskazał, że reprezentacji nie należy łączyć tylko z wystawnością czy okazałością wydatków lecz są to wydatki ponoszone w związku z występowaniem w czyimś imieniu (w wyroku z 25.05.2012 r., sygn. akt II FSK 2200/10 nastąpił powrót do wcześniej spotykanej linii orzeczniczej, w której pojęcie reprezentacji łączone było z okazałością). Pierwszy z przytoczonych wyroków oznacza, że obiadu zjedzonego w restauracji z kontrahentem przedsiębiorca nie może zaliczyć w koszty podatkowe, a drugi – że w pewnych okolicznościach może to zrobić. Podobnie można wskazać rozbieżne stanowiska, jakie pojawiły się w związku z oceną dotyczącą rozliczenia strat odpowiadających niezamortyzowanej wartości początkowej inwestycji w obcym środku trwałym (wyroki NSA, które pozwalały na rozliczenie w kosztach uzyskania przychodu np. z 24.05.2011 r., sygn. akt II FSK 33/10; z 20.09.2011 r., sygn. akt II FSK 591/10) oraz wyrażające stanowisko przeciwne np. z 18.01.2012 r., sygn. akt II FSK 1380/10, z 31.01.2012 r., sygn. akt II FSK 1411/10).

---

Uchwała rozstrzygnie problem, ale dopiero później
Rozbieżności są jednak nie do uniknięcia i niejednokrotnie, tak jak w przypadku powołanych wyroków dotyczących reprezentacji, dobrze, że się zdarzają – w innym przypadku należałoby się liczyć z wykształceniem się bardzo niekorzystnej dla przedsiębiorców wykładni.