Kredyt kupiecki a podatek VAT

Przeczytaj także: Wynajem mieszkania pozbawia zwolnienia podmiotowego z VAT?

Kiedy rozpoznać kredyt kupiecki?
Na tak postawione pytanie nie ma niestety jednoznacznej odpowiedzi. Otóż, w ocenie Autora kredytem kupieckim będzie odroczenie terminu płatności dłuższe niż przyjęte w danym środowisku terminy płatności faktur. Nie można zatem z góry przyjąć, iż np. jeżeli termin płatności jest dłuższy niż 30 dni to wówczas należy rozpoznać kredyt kupiecki. Każdy przedsiębiorca powinien na to pytanie odpowiedzieć sobie sam, z uwzględnieniem realiów i zwyczajów panujących w branży, w której prowadzi działalność. Jak już wskazano, o kredycie kupieckim mówimy jedynie w sytuacji, gdy odroczenie jest dokonywane za dodatkową odpłatnością.

Jakie ma skutki udzielenie kredytu kupieckiego na gruncie VAT?
Zgodnie z ugruntowanym poglądem – u którego podstaw leży orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości UE – udzielenie kredytu kupieckiego stanowi usługę finansową. W tym miejscu warto powołać się na wyrok TSUE z 27 października 1993 r. w sprawie C-281/91 Muys'en De Winter's Bouw- en Aannemingsbedrijf BV przeciwko Staatssecretaris van Financiën, w którym Trybunał podkreślił, iż co do zasady, odsetki pobierane przez sprzedawcę za odroczenie terminu płatności stanowią wynagrodzenie za usługę finansową zwolnioną z VAT. Jednakże w sytuacji, gdy termin płatności jest odroczony (a co za tym idzie, odsetki naliczane są) jedynie do dnia realizacji dostawy lub wykonania usługi, odsetki stanowią część wynagrodzenia za dostawę towarów/świadczenie usług, za które zapłata jest odraczana, nawet jeśli wynagrodzenie za odroczenie ustalone jest w umowie odrębnie.

Powyższe stanowisko znajduje także odzwierciedlenie w orzecznictwie sądów krajowych. Tytułem przykładu można wskazać wyrok NSA z dnia 25 września 2008 r. (sygn. I FSK 1284/07), w którym sąd potwierdził, że odsetki od kredytu kupieckiego stanowią odrębną usługę pośrednictwa finansowego, która korzysta ze zwolnienia z VAT. Z najnowszego orzecznictwa potwierdzającego powyższą tezę można wskazać wyrok WSA w Szczecinie z 21 marca 2012 r., sygn. akt I SA/Sz 1081/11.
W obecnie obowiązującym stanie prawnym usługi finansowe (w tym udzielnie kredytu kupieckiego) nadal podlegają zwolnieniu z podatku VAT. Zwolnienie to wynika z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT. Warto zauważyć, iż omawiane zwolnienie ma charakter przedmiotowy, co oznacza, że może korzystać z niego każdy podatnik VAT niezależnie od rodzaju wykonywanej działalności gospodarczej.

Z ostrożności wypada jednak wspomnieć, iż pojawiały się interpretacje indywidualne Ministra Finansów nakazujące zawsze wliczać wartość wynagrodzenia za udzielenie kredytu kupieckiego do podstawy opodatkowania z tytułu dostarczonego towaru/wykonanej usługi. W świetle przytoczonego orzecznictwa nie sposób zgodzić się z tym poglądem.

Jak udokumentować udzielenie kredytu kupieckiego?
Otóż, możliwe są dwie zasadniczo różne sytuacje. W pierwszej z nich sprzedawca za udzielenie kredytu kupieckiego pobiera wynagrodzenie, którego wysokość nie jest dokładnie znana w momencie sprzedaży (np. kwota wynagrodzenia określona jest jako dwu krotność odsetek ustawowych liczonych od wartości dostarczonego towaru/wyświadczonej usługi). W takiej sytuacji sprzedawca powinien po otrzymaniu kwoty należnych odsetek wystawić fakturę VAT stwierdzającą wykonanie usługi pośrednictwa finansowego, korzystając ze zwolnienia od podatku.

W sytuacji zaś, gdy kwota wynagrodzenia należnego sprzedawcy z tego tytułu jest dokładnie znana już w momencie sprzedaży, wówczas wynagrodzenie za udzielenie kredytu kupieckiego należy uwzględnić w podstawie opodatkowania wynikającej z dostawy towaru lub wyświadczenia kredytowanej usługi.

Trzeba przy tym pamiętać, iż wliczenie wynagrodzenia z tytułu kredytu kupieckiego w cenę dostarczonego towaru/ wykonanej usługi powoduje, iż organy skarbowe – w sytuacji braku jasnych dowodów temu przeczących – mogą przyjąć, iż kredyt kupiecki udzielony został nieodpłatnie. Taka sytuacja, co prawda, nie ma negatywnych skutków na gruncie VAT. W obecnie obowiązującym stanie prawnym nieodpłatne świadczenie dla celów związanych z działalnością gospodarczą nie podlega VAT, niemniej po stronie kredytobiorcy może powstać przychód z tytułu nieodpłatnych świadczeń w podatku dochodowym. Stąd też, podatnicy stosujący taką praktykę powinni się zatroszczyć o pisemną umowę z której jasno będzie wynikać, iż kwota należna sprzedawcy obejmuje zarówno wynagrodzenie z tytułu samej dostawy towarów/ wyświadczenia usługi oraz udzielenia kredytu kupieckiego.