Usługi nieopodatkowane a odliczenie i zwrot VAT

Przeczytaj także: Szczególna należyta staranność przy dokumentowaniu usług niematerialnych

Dla większości usług świadczonych na rzecz podatników (przedsiębiorców) miejsce ich opodatkowania podatkiem VAT określa się zgodnie z miejscem, w którym to usługobiorca posiada siedzibę działalności gospodarczej (lub też stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, jeżeli jest ono inne niż siedziba, i na rzecz tego stałego miejsca prowadzenia działalności usługa jest świadczona). Oznacza to, że usługa świadczona przez polskiego przedsiębiorcę np. na rzecz kontrahenta z Niemiec czy Francji będzie podlegała opodatkowaniu w tych właśnie krajach, a nie Polsce. Oczywiście należy pamiętać, iż od zasady tej występują określone wyjątki (dotyczą np. świadczenia usług na rzecz niepodatników, czy też usług na nieruchomościach).

Niemniej, pomimo tego, że usługi takie nie są opodatkowane w Polsce, a co za tym idzie, nie mają wpływu na wysokość zobowiązania podatkowego, ustawodawca zobowiązuje ich usługodawców do wykazywania wartości tychże usług w deklaracji VAT (służą temu celowi pozycje 21 i 22 deklaracji VAT-7). Dlaczego?

Jednym z powodów jest np. art. 86 ust. 8 ustawy o VAT mówiący w pkt 1 o tym, że podatnik ma prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z faktur zakupowych, gdy nabywane towary i usługi dotyczą m.in. świadczenia usług przez tego podatnika poza terytorium kraju, jeżeli kwoty te mogłyby być odliczone, gdyby czynności te były wykonywane na terytorium kraju, a podatnik posiada dokumenty, z których wynika związek odliczonego podatku z tymi czynnościami.

W uproszczeniu zatem mówiąc polski podatnik VAT świadczący usługi opodatkowane w innym kraju może odliczyć podatek VAT od nabywanych towarów i usług związanych z ich świadczeniem, o ile odliczenie to przysługiwałoby mu w przypadku wykonywania takich usług na terytorium kraju.
Przykład
Polski przedsiębiorca świadczy usługę transportu towarów na rzecz kontrahenta z Niemiec ciągnikiem siodłowym. Miejscem świadczenia (opodatkowania) tej usługi jest zatem terytorium Niemiec, a w Polsce nie podlega ona opodatkowaniu. Gdyby jednak miejscem świadczenia tej usługi była Polska, podlegałaby ona opodatkowaniu podstawową stawką podatku VAT, a co za tym idzie, od zakupów związanych z jej wykonaniem podatnikowi przysługiwałoby prawo do odliczenia podatku naliczonego. W takiej sytuacji, zgodnie z dyspozycją art. 86 ust. 8 ustawy o VAT, mimo że świadczona usługa nie podlega opodatkowaniu w Polsce, przedsiębiorca ma prawo do odliczenia podatku naliczonego od nabywanych towarów i usług związanych z jej wykonaniem (np. koszty paliwa, części zamiennych do samochodu itd.).

Warto przy tym pamiętać, że usługi takie dają nie tylko prawo do odliczenia podatku naliczonego, ale także niekiedy wpływają na termin zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Przypomnijmy bowiem, że podstawowym terminem zwrotu podatku VAT jest termin 60-dniowy. Termin ten wydłuża się jednak do 180 dni, jeżeli w danym okresie rozliczeniowym podatnik nie wykonywał czynności opodatkowanych na terytorium kraju, czy też m.in. świadczenia usług, o których mowa była wyżej. W takim przypadku termin może być skrócony do 60 dni jedynie w sytuacji, w której to podatnik złoży w urzędzie skarbowym zabezpieczenie majątkowe.

Tym samym wykonywanie w danym okresie rozliczeniowym jedynie usług, które nie podlegają opodatkowaniu w Polsce, ale dających prawo do odliczenia podatku naliczonego, uprawnia jednocześnie podatnika do ubiegania się o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wykazanej w deklaracji VAT w terminie 60 dni. Co ważne, w takim przypadku może on także wystąpić o skrócenie tego terminu do 25 dni (przy spełnieniu pewnych dodatkowych warunków). W obydwu przypadkach zwrot taki następuje jednak na umotywowany wniosek podatnika.