Usługi niepodlegające opodatkowaniu: zaliczka a VAT

Przeczytaj także: Ewidencja VAT: czynności nieopodatkowane

Rozpatrzmy następującą sytuację: Niemiecka firma zleciła polskiemu przedsiębiorcy remont swoich maszyn. Na poczet powyższego wpłaciła mu zaliczkę. Czy w takim przypadku w związku z otrzymaną zaliczką należy wystawić fakturę VAT oraz ująć ją w deklaracji podatkowej? Jak określić powstanie obowiązku podatkowego?

We wskazanym przypadku należy przede wszystkim prawidłowo określić miejsce świadczenia (opodatkowania) usług remontu. To bowiem pozwoli prawidłowo ustalić dalsze obowiązki podatkowe. Dla usług remontu ruchomych składników majątku miejsce to określa się zgodnie z zasadą ogólną zawartą w art. 28b ustawy o podatku VAT. Mówi ona mianowicie, iż w przypadku świadczenia usług na rzecz podatnika miejscem ich świadczenia jest miejsce, w którym to podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, miejsce jej prowadzenia, tudzież stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu, jeżeli nie istnieją dwa pierwsze.

Co za tym idzie, w naszym przypadku miejscem opodatkowania wskazanych usług będzie terytorium Niemiec. Bez znaczenia pozostaje tutaj to, czy remont maszyn faktycznie zostanie wykonany w Niemczech, czy też na czas napraw zostaną one przetransportowane do Polski.
Niemniej pomimo tego, że w Polsce usługi te nie będą podlegały opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, na polskim przedsiębiorcy ciążą określone obowiązki narzucone przez ustawę o VAT. Pierwszy z nich to obowiązek wystawienia faktury VAT. Art. 106 ust. 1 ustawy o VAT mówi bowiem, że podatnicy VAT są obowiązani wystawiać faktury zawierające określone informacje. Przepis ten stosuje się m.in. do świadczenia usług, których miejscem opodatkowania jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju lub terytorium państwa trzeciego, jeżeli dla tych czynności polscy podatnicy nie są zidentyfikowani dla podatku od wartości dodanej lub - w przypadku terytorium państwa trzeciego - podatku o podobnym charakterze (art. 106 ust. 2 ustawy o VAT). W art. 106 ust. 3 tejże ustawy ustawodawca wskazał z kolei, iż powyższe przepisy stosuje się odpowiednio do części należności otrzymanych przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi (czyli m.in. zaliczek).

Oczywiście aby prawidłowo wystawić fakturę zaliczkową, trzeba określić moment powstania obowiązku podatkowego. Art. 109 ust. 3a ustawy o VAT mówi, że podatnicy świadczący usługi, których miejscem świadczenia nie jest terytorium kraju, są obowiązani w prowadzonej ewidencji podać nazwę usługi, wartość usługi bez podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze, uwzględniając moment powstania obowiązku podatkowego określany dla tego rodzaju usług świadczonych na terytorium kraju. W przypadku usług, do których stosuje się art. 28b, stosuje się odpowiednio przepisy art. 19 ust. 19a i 19b.

Art. 19 ust. 19a i 19b dotyczy określania momentu powstania obowiązku podatkowego w przypadku importu usług. Jak jednak wskazano wyżej, regulacje te należy stosować także dla świadczenia usług, których miejscem opodatkowania nie jest terytorium Polski, a do których ma zastosowanie zasada ogólna określania tego miejsca.

Odpowiednie zastosowanie tych przepisów dla świadczenia usług, których miejscem opodatkowania jest terytorium innego państwa powoduje, iż obowiązek podatkowy z tego tytułu polski przedsiębiorca winien rozpoznać co do zasady w chwili ich wykonania (chyba że dla usług tych zostały określone następujące po sobie terminy płatności lub okresy rozliczeniowe). Art. 19 ust. 19b mówi jednak, że do usług wskazanych wyżej stosuje się także odpowiednio także ust. 11 ustawy. Ten zaś określa, iż w przypadku, gdy przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi podatnik otrzymał część należności w postaci m.in. zaliczki, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w tej części. Termin wystawienia takiej faktury określa z kolei §10 ust. 1 rozporządzenia m.in. w sprawie wystawiania faktur. Zgodnie z nim jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część lub całość należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, fakturę wystawia się nie później niż siódmego dnia od dnia, w którym otrzymano część lub całość należności od nabywcy.

Niemniej data wystawienia faktury do otrzymanej zaliczki nie wpływa na to, kiedy winna ona zostać wykazana w deklaracji VAT (jako że obowiązek podatkowy z tego tytułu powstaje w dacie jej otrzymania). Jeżeli zatem przykładowo podatnik otrzymał zaliczkę w lipcu, zaś fakturę wystawił w sierpniu, i tak jej wartość winien wykazać w deklaracji VAT-7 za lipiec.