Dywidenda rzeczowa w podatku dochodowym i VAT

Przeczytaj także: Opodatkowanie dywidendy podatkiem dochodowym

Powyższa interpretacja przepisów potwierdza wypracowane dotychczas stanowisko sądów administracyjnych, wyrażone przykładowo w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 3 marca 2011 r. (sygn. akt: I SA/Po 912/10), wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 29 kwietnia 2010 r. (sygn. akt: III SA/Wa 374/10), wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z dnia 7 kwietnia 2011 r. (sygn. akt: I SA/Po 98/11) czy wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 23 lutego 2011 r. (sygn. akt: I SA/Wr 1461/10).

Naczelny Sąd Administracyjny uznał tym samym ostatecznie, że przeniesienie własności środka trwałego (w tym wypadku nieruchomości), nie będzie stanowiło odpłatnego zbycia, z punktu widzenia ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, a sama spółka wypłacająca dywidendą nie osiągnie w tym wypadku żadnego przychodu.

Co na to podatnik?
Bazując na dotychczasowych doświadczeniach związanych z interpretowaniem przepisów podatkowych przez Dyrektorów Izb Skarbowych, upoważnionych do wydawania interpretacji indywidualnych, raczej nie należy spodziewać się zmiany prezentowanej przez organy linii, pomimo wskazanego wyżej wyroku Naczelnego Sadu Administracyjnego. W każdym przypadku wypłaty dywidendy rzeczowej spółka powinna wystąpić o własną interpretację, a w wypadku odpowiedzi negatywnej – zaskarżyć ją do sądu. Dopiero wtedy operacja taka będzie całkowicie zabezpieczona pod kątem danin publicznoprawnych.

Podsumowanie
Odnosząc się do analizowanych przypadków wypłaty dywidendy rzeczowej trzeba jasno wskazać, że w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych brak jest przepisu, który by stanowił jednoznaczną podstawę do opodatkowania wypłaty dywidendy rzeczowej po stronie spółki. Artykuł 14 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (Dz. U. Nr 21, poz. 86), na który powołują się organy podatkowe, ma zastosowanie jedynie do przypadków „odpłatnego zbycia" rzeczy albo praw majątkowych, a zatem znajduje zastosowanie wyłącznie do czynności dwustronnie zobowiązujących (czyli wzajemnych). Tymczasem dywidenda jest zobowiązaniem jednostronnie zobowiązującym – akcjonariusz uprawniony do jej otrzymania nie jest bowiem zobligowany do żadnego świadczenia wzajemnego na rzecz spółki. Spółka wypłacająca dywidendę nie otrzymuje zatem od wspólnika lub akcjonariusza żadnego realnego przysporzenia majątkowego, które stanowiłoby po jej stronie przychód do opodatkowania. Argument, iż poprzez dywidendę rzeczową spółka zwalnia się od obowiązku wypłaty świadczenia w pieniądzu - co może powodować powstanie przychodu po stronie spółki - nie znajduje żadnego uzasadnienia normatywnego ponieważ przepisy Kodeksu spółek handlowych nie wyłączają możliwości ustalenia dywidendy także w formie rzeczowej. Zauważyć również należy, że opodatkowanie dywidendy rzeczowej po stronie spółki wypłacającej taką dywidendę prowadziłoby do naruszenia zakazu podwójnego opodatkowania, gdyż dywidenda jest wypłacana z zysku netto. To tylko niektóre z argumentów, na które powołać się może spółka wypłacająca dywidendę rzeczową dla uzasadnienia swojego stanowiska w tej sprawie. W związku z tym nie zachodzą żadne podstawy normatywne do przyjęcia stanowiska zgodnie z którym skutki podatkowe wypłaty dywidendy rzeczowej pozostają odmienne od zasad opodatkowania dywidendy rzeczowej. Orzecznictwo sądów administracyjnych rzuca nowe światło na możliwe zastosowania wypłaty dywidendy rzeczowej, ze względu na jej podatkową atrakcyjność.

Pomimo jednak wielu zalet należy pamiętać o trudnościach czy ryzykach związanych z przeniesieniem aktywów na wspólników. Przede wszystkich spółka powinna dokładnie określić wartość transferowanych aktywów, aby odpowiadały one wysokości wartości dywidendy.

Nadto decydując się na wydanie w ramach dywidendy rzeczowej składników majątkowych podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, wskazane byłoby uprzednie wystąpienie o wydanie interpretacji podatkowej w zakresie podatku od towarów i usług. Także i bowiem na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług istnieją rozbieżne stanowiska organów administracyjnych, co do opodatkowania przeniesienia na wspólnika lub akcjonariusza składników majątkowych wydawanych w ramach dywidendy rzeczowej.

Dla przykładu w wyroku z dnia 25.01.2011 r., sygn. akt III SA/Wa 3068/10, WSA w Warszawie stwierdził, iż wypłata dywidendy w formie rzeczowej nie jest opodatkowana VAT, gdyż nie można jej uznać za jedną z czynności wymienionych w przepisach o podatku VAT. WSA argumentował, iż wypłata dywidendy stanowi jednostronne świadczenie spółki na rzecz akcjonariusza. Źródłem nabycia przedmiotu dywidendy i tytułem do uzyskania przysporzenia przez udziałowca nie jest umowa cywilnoprawna, lecz uchwała walnego zgromadzenia udziałowców. Jest to czynność wyraźnie uregulowana w kodeksie spółek handlowych i nie mają do niej zastosowania przepisy kodeksu cywilnego dotyczące sprzedaży lub zamiany. Z kolei np. Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z dn. 28 stycznia 2011 r. sygn. akt IPPP1-443-1173/10-3/PR: stwierdził, że „opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, z którym wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu tego towaru, z wyjątkiem przekazania towarów stanowiących drukowane materiały reklamowe i informacyjne, bądź spełniających warunki do uznania ich za prezenty o małej wartości lub próbki".

Generalnie rzecz ujmując wobec istniejących rozbieżności oraz zdecydowanie profiskalnego stanowiska organów podatkowych przed podjęciem przez Zwyczajne Zgromadzenie Wspólników lub Akcjonariuszy spółki uchwały w sprawie wypłaty dywidendy rzeczowej, sugerować należy uzyskanie stosownych interpretacji podatkowych lub orzeczeń sądów administracyjnych zapewniających spółce niezbędne bezpieczeństwo podatkowe.


Małgorzata Gach, radca prawny i doradca podatkowy, partner w Kancelarii GACH, HULIST, MIZIŃSKA, WAWER – adwokaci i radcowie prawni sp.p.