Załatwianie spraw: wszczęcie w urzędzie skarbowym

Przeczytaj także: Zasady i tryb składania zażalenia od postanowienia w sprawie podatkowej

Naczelna zasada, wyrażona w art. 125 Ordynacji podatkowej głosi, że organy podatkowe powinny działać w sprawie wnikliwie i szybko, posługując się możliwie najprostszymi środkami prowadzącymi do jej załatwienia. Sprawy, które nie wymagają zbierania dowodów, informacji lub wyjaśnień, powinny być załatwiane niezwłocznie.

Jak łatwo zauważyć, poza ogólnym zakresem, przytoczony przepis nie wskazuje, w jakim konkretnie terminie dana sprawa winna być załatwiona. Nie oznacza to jednak, że terminów takich nie ma. Otóż szczegóły reguluje tutaj art. 139 Ordynacji podatkowej.

I tak załatwienie sprawy wymagającej przeprowadzenia postępowania dowodowego powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, przy czym nie powinien to być okres dłuższy aniżeli jeden miesiąc. Jeżeli sprawa jest szczególnie skomplikowana, ustawodawca dał organom podatkowym dwumiesięczny okres na ich załatwienia. Terminy te liczy się co do zasady od dnia wszczęcia postępowania, chyba że przepis szczególny Ordynacji podatkowej stanowi inaczej. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone na podstawie dowodów przedstawianych przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub na podstawie faktów powszechnie znanych i dowodów znanych z urzędu organowi prowadzącemu postępowanie.

Co się z kolei tyczy załatwiania spraw w postępowaniu odwoławczym, powinno ono nastąpić nie później niż w ciągu 2 miesięcy od dnia otrzymania odwołania przez organ odwoławczy, a sprawy, w której przeprowadzono rozprawę lub strona złożyła wniosek o przeprowadzenie rozprawy - nie później niż w ciągu 3 miesięcy.

Co niezwykle ważne, do wyżej wskazanych terminów nie wlicza się m.in. okresów zawieszenia postępowania czy okresów opóźnień spowodowanych z winy strony tudzież z przyczyn niezależnych od organu załatwiającego daną sprawę.
Data wszczęcia postępowania została natomiast określona w art. 165 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z nim datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi podatkowemu, zaś datą wszczęcia postępowania na żądanie strony wniesione za pomocą środków komunikacji elektronicznej jest dzień wprowadzenia żądania do systemu teleinformatycznego organu podatkowego.

W przypadku natomiast wszczęcia postępowania z urzędu datą wszczęcia postępowania jest dzień doręczenia stronie postanowienia o tym wszczęciu postępowania.

Oczywiście nie każdą sprawę organ podatkowy załatwi w obowiązującym go terminie. Jeżeli do takiej sytuacji dojdzie, jest on jednak obowiązany zawiadomić o tym fakcie stronę podając jednocześnie przyczyny niedotrzymana terminu oraz wskazując nowy termin załatwienia sprawy. Co istotne, z obowiązku tego organ podatkowy musi się wywiązać także wówczas, gdy niedotrzymanie terminu nie nastąpiło z jego winy (art. 140 Ordynacji podatkowej).

Jeżeli sprawa nie zostanie załatwiona w ustawowym terminie, a fiskus nie powiadomi podatnika o nowym terminie jej załatwienia (przedłużającym termin pierwotny), podatnik może złożyć ponaglenie do organu podatkowego wyższego stopnia. Jeżeli sprawy w terminie nie załatwił dyrektor izby skarbowej lub celnej, ponaglenie takie składa się do ministra właściwego do spraw finansów publicznych. W przypadku, gdy organ właściwy dla rozpatrzenia ponaglenia uzna je za uzasadnione, wyznacza dodatkowy termin załatwienia sprawy oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych niezałatwienia sprawy w terminie, a w razie potrzeby podejmuje środki zapobiegające naruszaniu terminów załatwiania spraw w przyszłości. Organ stwierdza jednocześnie, czy niezałatwienie sprawy w terminie miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Mówi o tym art. 141 Ordynacji podatkowej. Pobocznym skutkiem niezałatwienia sprawy w terminie jest wyciągnięcie konsekwencji wobec pracownika organu podatkowego, który z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w obowiązującym terminie tudzież nie powiadomił podatnika o przedłużeniu postępowania, o którym mowa wyżej (art. 142 Ordynacji podatkowej).

Warto przy tym pamiętać, że jeżeli ponaglenie takie nie przyniesie pożądanego skutku, podatnik może złożyć do sądu administracyjnego skargę na bezczynność organu (na co wskazuje art. 3 §2 ustawy Prawo o podstępowaniu przed sądami administracyjnymi). Skargę wnosi się za pośrednictwem organu, który pozostawał bezczynny w danej sprawie.

Na zakończenie dodajmy, że sposób liczenia terminów podatkowych określa art. 12 Ordynacji podatkowej. Zgodnie z jego §3 Terminy określone w miesiącach kończą się z upływem tego dnia w ostatnim miesiącu, który odpowiada początkowemu dniowi terminu, a gdyby takiego dnia w ostatnim miesiącu nie było - w ostatnim dniu tego miesiąca. Jeżeli natomiast ostatni dzień terminu przypada na sobotę lub dzień ustawowo wolny od pracy, za ostatni dzień terminu uważa się następny dzień po dniu lub dniach wolnych od pracy (§5 przytoczonego przepisu).