Pożyczka z zagranicy: podatek VAT i dochodowy

Przeczytaj także: Kapitał zakładowy: podwyższenie a cienka kapitalizacja

Rozważmy następujący przykład: głównym udziałowcem w polskiej spółce X jest szwedzka spółka Y, która ma w niej 95% udziałów. Z kolei jedynym udziałowcem w spółce Y jest spółka Z (także ze Szwecji), która ma w niej 100% udziałów. Obok udziałów w spółce Y, spółka Z ma także udziały w polskiej spółce X w wysokości 5%. Co w sytuacji, gdy spółka Z udzieli pożyczki spółce X?

Konsekwencje w CIT
W pierwszej kolejności, należy wskazać iż art. 16 ust. 1 pkt 60 ustawy CIT wskazuje, iż nie stanowią kosztów uzyskania przychodów odsetki od pożyczek (kredytów) udzielonych spółce przez jej udziałowca (akcjonariusza) posiadającego nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki albo udziałowców (akcjonariuszy) posiadających łącznie nie mniej niż 25% udziałów (akcji) tej spółki, jeżeli wartość zadłużenia spółki wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale takiego udziałowca (akcjonariusza) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek. Powyższy przepis formułuje wymóg, aby podmiot udzielający pożyczki posiadał co najmniej 25% udziałów w pożyczkobiorcy. Z uwagi na fakt, iż w omawianym przykładzie pożyczkodawca ( spółka Z) ma tylko 5% udziałów w polskiej spółce X, warunek ten nie został spełniony.

Z kolei art. 16 ust. 1 pkt 61 ustawy CIT wskazuje, iż nie stanowią kosztów uzyskania przychodów odsetki od pożyczek (kredytów) udzielonych przez spółkę innej spółce, jeżeli w obu tych podmiotach ten sam udziałowiec (akcjonariusz) posiada nie mniej niż po 25% udziałów (akcji), a wartość zadłużenia spółki otrzymującej pożyczkę (kredyt) wobec udziałowców (akcjonariuszy) tej spółki posiadających co najmniej 25% jej udziałów (akcji) i wobec innych podmiotów posiadających co najmniej 25% udziałów w kapitale tych udziałowców (akcjonariuszy) oraz wobec spółki udzielającej pożyczki (kredytu) osiągnie łącznie trzykrotność wartości kapitału zakładowego spółki - w części, w jakiej pożyczka (kredyt) przekracza tę wartość zadłużenia, określoną na dzień zapłaty odsetek; przepisy te stosuje się odpowiednio do spółdzielni, członków spółdzielni oraz funduszu udziałowego takiej spółdzielni. Wskazany przepis także nie znajdzie zastosowania w analizowanej sytuacji, gdyż w tym przypadku pożyczki udziela bezpośredni udziałowiec, a nie spółka „siostra” dla spółki X.
Z powyższych względów należy uznać, iż we wskazanym przykładzie nie znajdą zastosowania ograniczenia wynikające z przepisów o tzw. cienkiej kapitalizacji.

W odniesieniu do konsekwencji podatkowych w CIT warto także zauważyć, iż odsetki od pożyczki wypłacane do podmiotu w Szwecji będą zwolnione z opodatkowania podatkiem u źródła w Polsce, ale przy zachowaniu warunku, iż spółka X będzie dysponować aktualnym certyfikatem rezydencji spółki Z- tylko wtedy bowiem znajdą zastosowanie przepisy polsko-szwedzkiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Rozliczenie na potrzeby VAT
Z tytułu zapłaty odsetek spółka X powinna rozpoznawać import usług. A zatem płatność odsetek będzie stanowiła import usług ze stawką zwolnioną do wykazania w deklaracji VAT-7.

Odnośnie kalkulacji współczynnika to w myśl art. 90 ust. 2 ustawy VAT — jeżeli nie jest możliwe wyodrębnienie całości lub części kwot, o których mowa w art. 90 ust. 1 ustawy VAT, podatnik może pomniejszyć kwotę podatku należnego o taką część kwoty podatku naliczonego, którą można proporcjonalnie przypisać czynnościom, w stosunku do których podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Taką proporcję ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Proporcję, o której mowa w ust. 3, określa się procentowo w stosunku rocznym na podstawie obrotu osiągniętego w roku poprzedzającym rok podatkowy, w odniesieniu do którego jest ustalana proporcja (art. 90 ust. 4 ustawy).

Pojęcie obrotu zostało zdefiniowane w art. 29 ust 1 ustawy VAT zgodnie z którym: „Obrotem jest kwota należna z tytułu sprzedaży, pomniejszona o kwotę należnego podatku. Kwota należna obejmuje całość świadczenia należnego od nabywcy lub osoby trzeciej. Obrót zwiększa się o otrzymane dotacje, subwencje i inne dopłaty o podobnym charakterze mające bezpośredni wpływ na cenę (kwotę należna) towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika, pomniejszone o kwotę należnego podatku.” Z kolei przez sprzedaż, w myśl art. 2 ust. 22 ustawy VAT, należy rozumieć odpłatną dostawę towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, eksport towarów oraz wewnątrzwspólnotową dostawę towarów.

Zatem import usług nie wchodzi w zakres sprzedaży, a w konsekwencji nie ujmuje się go jako obrót. Konkludując, odsetki od pożyczki nie będą uwzględniane przy obliczaniu współczynnika proporcji uprawniającego do częściowego odliczenia podatku naliczonego (art. 90 ust. 3 ustawy VAT), gdyż import usług nie stanowi obrotu w myśl art. 29 ust. 1 ustawy VAT.