Rozliczenie straty na sprzedaży wierzytelności

Przeczytaj także: Zaliczanie do kosztów podatkowych nieściągalnych wierzytelności 2018

Jak dokonujesz przeniesienia wierzytelności?
Przeniesienia wierzytelności dokonujesz w formie przelewu (cesji) zgodnie z zasadami określonymi w przepisach Kodeksu cywilnego. Cesja wierzytelności może nastąpić poprzez umowę sprzedaży, zamiany, darowizny lub innej umowy zobowiązującej do przeniesienia wierzytelności. W przypadku sprzedaży wierzytelności dochodzi do zamiany wierzyciela na podstawie odpłatnej umowy. Przelew wierzytelności odbywa się bez udziału i bez zgody dłużnika. Stronami umowy są cedent, czyli osoba sprzedająca wierzytelności, i cesjonariusz, czyli nabywca.

Jak określisz wartość wierzytelności?
Wierzytelność z punktu widzenia prawa cywilnego jest prawem majątkowym. W przypadku odpłatnego zbycia praw majątkowych w rozumieniu przepisów podatkowych przychodem jest ich wartość wyrażona w cenie określonej w umowie. Przy sprzedaży wierzytelności przychodem spółki będzie cena tej wierzytelności, która wynika z umowy sprzedaży (cesji) wierzytelności.

---

Ważna interpretacja IS
Przychód z tytułu sprzedaży wierzytelności należy ustalić w wysokości ceny ustalonej w umowie zbycia wierzytelności, na dzień zbycia wierzytelności, z uwzględnieniem treści art. 14 ust. 1 ustawy o CIT .

Interpretacja Dyrektora IS w Warszawie z 30 lipca 2009 r. sygn. IPPB3/423-279/09-2/JB

---

Jeżeli jednak cena sprzedawanej wierzytelności własnej bez uzasadnionej przyczyny będzie znacznie odbiegać od jej wartości rynkowej, przychód ten będzie mógł określić organ podatkowy w wysokości wartości rynkowej.

Czy przy sprzedaży wierzytelności spółka uzyskuje przychód?
Zwróć uwagę, że kwota uzyskana ze sprzedaży wierzytelności nie powoduje w spółce powstania przychodu podlegającego opodatkowaniu. W takim bowiem przypadku następuje tylko spłata należności zaliczonej wcześniej do przychodów. Zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy o CIT za przychody związane z działalnością gospodarczą uważa się także przychody należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. A zatem wierzytelność została zaliczona do przychodów w dniu wystawienia faktury i podlegała opodatkowaniu. W tej sytuacji przychód uzyskany ze sprzedaży wierzytelności nie zalicza się do przychodów.
Kiedy poniesiesz stratę?
Jeśli sprzedawane wierzytelności zostały wcześniej zaliczone do przychodów należnych spółki z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej (tak wynika ze stanu faktycznego), możliwe będzie rozliczenie kosztu uzyskania przychodu w postaci straty ze sprzedaży wierzytelności. Często przy sprzedaży wierzytelności jej sprzedawca ponosi stratę, ponieważ uzyskuje niższą cenę od wartości nominalnej wierzytelności. Strata stanowi różnicę pomiędzy ceną nominalną zbywanej wierzytelności a jej faktyczną ceną zbycia.

Czy stratę ze sprzedaży wierzytelności możesz zaliczyć do kosztów?
Różnica pomiędzy ceną nominalną zbywanej wierzytelności a ceną jej zbycia stanowi stratę. Powstaje pytanie, czy tę stratę można zaliczyć do kosztów podatkowych. Aby odpowiedzieć na to pytanie, należy sprawdzić, czy koszt ten nie został wyłączony z kosztów uzyskania przychodów w art. 16 ustawy o CIT. Straty z tytułu odpłatnego zbycia wierzytelności, co do zasady, nie są kosztem. Jednak do kosztów uzyskania przychodów można zaliczyć stratę ze zbycia wierzytelności, jeżeli ta wierzytelność wcześniej została zarachowana jako przychód należny (tak jest w omawianym stanie faktycznym). A zatem w sytuacji gdy dokonujesz sprzedaży wierzytelności poniżej jej wartości nominalnej, którą wcześniej zaliczyłeś do przychodów należnych, powstałą różnicę w cenie zaliczysz do kosztów uzyskania przychodów.

W jakiej wysokości zaliczysz stratę do kosztów podatkowych?
Przy zaliczeniu straty ze sprzedaży wierzytelności własnej pojawia się problem, w jaki sposób powinna być wyliczona strata, a w konsekwencji w jakiej wysokości może być zaliczona do kosztów uzyskania przychodów spółki sprzedającej wierzytelność.

Organy podatkowe, a także niektóre sądy administracyjne stoją konsekwentnie na stanowisku, że wysokość straty to różnica między ceną uzyskaną za sprzedaną część wierzytelności odpowiadającą uprzednio zarachowanemu przychodowi netto a wartością netto uprzednio zarachowanej wierzytelności do przychodu należnego (czyli bez VAT). Pogląd ten nie wydaje się oczywisty, z przepisów podatkowych nie wynika bowiem taka forma ustalenia straty ze sprzedaży wierzytelności.

Zasadne jest przyjęcie stanowiska, że wysokość straty ze sprzedaży wierzytelności własnej, zaliczanej do kosztów uzyskania przychodów, oblicza się jako różnicę między ceną uzyskaną ze sprzedaży tej wierzytelności a całą wartością wierzytelności. Takie stanowisko zajął również sąd administracyjny w poniżej zamieszczonych orzeczeniach. Jednak kwestia sposobu obliczenia wysokości straty ze sprzedaży wierzytelności pozostaje nadal sporna. Moim zdaniem mając przedmiotowy problem, warto zwrócić się o indywidualną interpretację do organu podatkowego.

---

Ważny wyrok NSA
W razie sprzedaży wierzytelności własnej kosztem uzyskania przychodu jest wierzytelność, która obejmuje całą kwotę należności wraz z należnym VAT. Jest to bowiem wartość, o którą podmiot zbywający wierzytelność uszczupli swój majątek (takiej kwoty mógł uprzednio żądać od dłużnika). Dzielenie zaś wierzytelności na "przychód należny" i podatek VAT jest konstrukcją sztuczną i w rzeczywistości może prowadzić do zaniżenia rzeczywiście poniesionej straty przez podatnika.

Wyrok NSA z 22 marca 2011 r., sygn. akt II FSK 1948/09

Ważny wyrok WSA
Kosztem uzyskania przychodu ze sprzedaży wierzytelności jest wartość nominalna wierzytelności, a więc obejmująca również kwotę należnego podatku od towarów i usług (brutto).

Wyrok WSA we Wrocławiu z 21 lipca 2009 r., sygn. akt I SA/Wr 595/09

---

Miesięcznik Koszty w Firmie. W jednej publikacji znajdziesz rozwiązania dotyczące rozliczania kosztów w firmie z punktu widzenia 3 dziedzin: podatków dochodowych, VAT, ustawy o rachunkowości.