Czynny żal bez konsekwencji z kks-u

Przeczytaj także: Kasy fiskalne: warto złożyć czynny żal?

Zawiadomienie fiskusa
Podatnicy, którzy popełniają wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe, narażają się na odpowiedzialność karną skarbową. Sprawcy mogą liczyć jednak na bezkarność, gdy po popełnieniu czynu zabronionego okażą tzw. czynny żal. Gwarantuje im to art. 16 § 1 Kodeksu karnego skarbowego. Z przepisu tego bowiem wynika, że nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe sprawca, który po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.

Czynny żal powinien być złożony na piśmie lub ustnie do protokołu.

Samo złożenie zawiadomienia jednak nie wystarczy. Aby czynny żal odniósł oczekiwany skutek, trzeba jeszcze w wyznaczonym terminie uiścić w całości należność uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie.

Jeżeli czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu lub na narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej, natomiast obowiązkowe jest orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca powinien złożyć te przedmioty. W przypadku gdy nie może tego uczynić, musi uiścić ich równowartość pieniężną. Obowiązku uiszczenia równowartości pieniężnej nie nakłada się jednak, jeśli przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Ważny termin
Skorzystanie z dobrodziejstwa czynnego żalu jest możliwe pod warunkiem złożenia go w określonym terminie. Mianowicie trzeba to zrobić, zanim fiskus sam dowie się o popełnieniu przestępstwa lub wykroczenia skarbowego. Czynny żal jest bowiem bezskuteczny, jeśli zostanie złożony w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego lub po rozpoczęciu przez ten organ czynności służbowej. W szczególności dotyczy to przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, chyba że czynność ta nie dostarczyła podstaw do wszczęcia postępowania o ten czyn zabroniony. Wynika to z art. 16 § 5 K.k.s.

Należy zwrócić uwagę, że na ulgowe traktowanie nie ma co liczyć sprawca, który:

• kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego,
• wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego,
• zorganizował lub kierował grupą albo związkiem mającym na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, chyba że czynnego żalu dokonał ze wszystkimi członkami grupy lub związku,
• nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.

Czynny żal nie wyklucza wszczęcia postępowania
Sprawca czynu zabronionego, składając czynny żal, może uniknąć kary z Kodeksu karnego skarbowego. Złożenie zawiadomienia o czynie zabronionym nie wyklucza jednak możliwości wszczęcia postępowania podatkowego w sprawie nieprawidłowości, które nie były przedmiotem postępowania przygotowawczego. Zwrócił na to uwagę WSA w Szczecinie w wyroku z dnia 19 stycznia 2012 r., sygn. akt I SA/Sz 981/11 (orzeczenie nieprawomocne). Przedmiotem skargi rozpatrywanej przez WSA był spór, czy organy podatkowe mogły prowadzić postępowanie podatkowe zakończone wydaniem decyzji w sytuacji, gdy strona skorzystała z instytucji czynnego żalu w związku z popełnieniem czynów w danym okresie podatkowym, ujawnieniem ich okoliczności i uiszczeniem podatku.

Ze stanu faktycznego sprawy wynikało, że podatniczka prowadziła działalność usługową, jednak osiągniętego z tego tytułu dochodu nie zadeklarowała do opodatkowania we właściwym terminie. Ponadto nie wpłaciła zaliczek na podatek dochodowy. W toku postępowania przygotowawczego skorzystała ona z instytucji czynnego żalu. Organ podatkowy, wobec spełnienia przez nią przesłanek wymienionych w art. 16 § 1 K.k.s. wprawdzie odstąpił od wszczęcia postępowania karnego w sprawie, wszczął jednak postępowanie podatkowe w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych, które zakończyło się wydaniem decyzji określającej wysokość zobowiązania podatkowego z tego tytułu.

WSA w swoim wyroku zgodził się z organem odwoławczym, iż oba postępowania były prowadzone na gruncie dwóch różnych gałęzi prawa, tj. prawa karnego i podatkowego, a żadne z tych postępowań nie było konsekwencją lub kontynuacją drugiego. Oznacza to, że złożenie zawiadomienia, o którym była mowa, w żaden sposób nie wyłącza możliwości analizowania prawidłowości rozliczeń podatkowych danej osoby przez organy podatkowe.

Korekta deklaracji bez czynnego żalu
"Nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, kto złożył prawnie skuteczną, w rozumieniu przepisów Ordynacji podatkowej lub ustawy o kontroli skarbowej, korektę deklaracji podatkowej wraz z uzasadnieniem przyczyny korekty i w całości uiścił, niezwłocznie lub w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ, należność publicznoprawną uszczuploną lub narażoną na uszczuplenie". (art. 16a Kodeksu karnego skarbowego)

Podstawa prawna
Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2007 r. nr 111, poz. 765 ze zm.)


Wydawnictwo Podatkowe GOFIN – wydawca czasopism, Gazety Podatkowej i serwisów internetowych dostarczających specjalistycznej wiedzy z zakresu podatków, rachunkowości, ubezpieczeń i prawa pracy.