Współwłasność samochodu: amortyzacja i ubezpieczenie

Przeczytaj także: Samochód osobowy: limit 20 000 euro a amortyzacja

Rozpatrzmy następującą sytuację: Syn wraz z ojcem kupili samochód osobowy. Udziały każdego z nich wynoszą 50%. Samochód kosztował 105 tys. zł. Syn prowadzi działalność gospodarczą i zamierza ten samochód uznać za środek trwały swojej firmy. Jak należy ustalić jego wartość początkową? Czy wydatki na ubezpieczenie tego pojazdu przedsiębiorca będzie mógł w całości zaliczyć w ciężar kosztów prowadzonej firmy?

Art. 22a ust. 1 pkt 2 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof) mówi, że amortyzacji podlegają stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania m.in. środki transportu o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, które to będą wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą.

Co za tym idzie, jeżeli przedmiotowy samochód syn (przedsiębiorca) będzie wykorzystywał w prowadzonej działalności gospodarczej, nie ma przeszkód w tym, aby mógł zaliczyć go do środków trwałych firmy i amortyzować. Ponieważ jednak jest on współwłaścicielem tego środka transportu, konieczne jest zwrócenie uwagi na sposób ustalenia jego wartości początkowej.

Otóż, podobnie jak i w wtedy, gdyby był on jedynym właścicielem danego składnika majątku, w przypadku odpłatnego nabycia, za wartość początkową uważa się cenę nabycia, czyli kwotę należną zbywcy, powiększoną o koszty związane z zakupem naliczone do dnia przekazania środka trwałego do używania. Szczegóły w tym zakresie reguluje art. 22g ust. 3 i 5 updof.

W naszym przypadku, przy ustalaniu wartości początkowej bardzo istotne znaczenie ma jednak także art. 22g ust. 11 udpof, który to mówi, że w razie gdy składnik majątku stanowi jedynie współwłasność podatnika, wartość początkową tego składnika ustala się w takiej proporcji jego wartości, w jakiej pozostaje udział podatnika we własności tego składnika majątku (z pewnymi wyjątkami nie mającymi jednak w naszym przykładzie znaczenia).

Co powyższe oznacza? Otóż przy ustalaniu wartości początkowej nasz przedsiębiorca nie może określić wartości początkowej w pełnej cenie nabycia przedmiotowego samochodu, a jedynie w tej części, jaka przypada na niego zgodnie z posiadanym udziałem we własności. Załóżmy, że ceną nabycia jest tutaj cena zakupu, czyli 105 tys. zł. Nasz przedsiębiorca posiada 50% udziałów we własności przedmiotowego samochodu. Co za tym idzie, wartość początkową tego środka trwałego ustali w wysokości 105 tys. zł x 50% = 52 500 zł.

Niestety odpisy amortyzacyjne dokonywane od tak ustalonej wartości początkowej nie będą mogły być w pełni zaliczane w ciężar kosztów uzyskania przychodu. Trzeba bowiem pamiętać, że środkiem trwałym jest tutaj samochód osobowy, a w stosunku do takich pojazdów ustawodawca nałożył dodatkowe ograniczenia. Chodzi o art. 23 ust. 1 pkt 4 updof. Przepis ten mówi, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów odpisów z tytułu zużycia samochodu osobowego, dokonywanych według zasad określonych w art. 22a-22o, w części ustalonej od wartości samochodu przewyższającej równowartość 20 000 euro przeliczonej na złote według kursu średniego euro ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia przekazania samochodu do używania.

Nasz przedsiębiorca musi zatem wziąć pod uwagę także i to ograniczenie. Ile zatem będą wynosić odpisy amortyzacyjne? Załóżmy, że równowartość 20 000 euro, o których mowa w art. 23 ust. 1 pkt 4 updof w naszym przypadku wynosi 88 000 zł. Udział naszego przedsiębiorcy we własności pojazdu to 50%, zaś roczna stawka amortyzacji 20% (taka została przewidziana w Wykazie Stawek Amortyzacyjnych dla samochodów osobowych).
Roczny odpis amortyzacyjny wyniesie zatem: 88 000 zł x 50% x 20% = 8 800 zł.

Oczywiście amortyzacji należy tutaj dokonywać od wartości początkowej w wysokości 52 500 zł, z tym że odpis amortyzacyjny w części przekraczającej wartość podaną wyżej nie będzie stanowił kosztu uzyskania przychodu.

Co się zaś tyczy zaliczania do kosztów uzyskania przychodu wydatków na ubezpieczenie tego pojazdu, w pierwszej kolejności należy pamiętać o ograniczeniu zawartym w art. 23 ust. 1 pkt 47 updof. Mówi on, że nie uważa się za koszty uzyskania przychodów składek na ubezpieczenie samochodu osobowego w wysokości przekraczającej ich część ustaloną w takiej proporcji, w jakiej pozostaje równowartość 20.000 euro, przeliczona na złote według kursu sprzedaży walut obcych ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia zawarcia umowy ubezpieczenia w wartości samochodu przyjętej dla celów ubezpieczenia. Ograniczenie to dotyczy jedynie ubezpieczenia dobrowolnego AC, jako że jego wysokość jest uzależniona od wartości przedmiotu ubezpieczenia. Nie ma ono natomiast zastosowania do ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej.

Nie oznacza to jednak, że wartość ubezpieczenia OC przedsiębiorca zaliczy w całości do kosztów uzyskania przychodu. Zdaniem organów podatkowych bowiem podatnik będący współwłaścicielem samochodu, w ciężar kosztów może zaliczyć jedynie (podobnie jak w przypadku odpisów amortyzacyjnych) wartość składek w wysokości odpowiadającej jego udziałowi we własności pojazdu (np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z 11.10.2011 r., nr IPTPB1/415-99/11-3/KSU). Tyczy się to zarówno polis obowiązkowych jak i dobrowolnych.