Import usług: rozliczenie VAT gdy podatnik zwolniony

Przeczytaj także: Zwolnienie podmiotowe a import usług w VAT

Rozpatrzmy następującą sytuację: Podatnik korzysta ze zwolnienia w podatku od towarów i usług. Od kontrahentów unijnych (nie posiadają oni siedziby ani stałego miejsca prowadzenia działalności w Polsce) dokonuje jednak zakupu usług reklamowych. Czy z tego tytułu powinien rozpoznać import usług oraz rozliczyć podatek VAT, czy tez jako, że jest on z podatku zwolniony, nie ma takiego obowiązku? Kiedy i na jakim druku ewentualnie transakcję taką należy rozliczyć oraz w jaki sposób?

Miejsce świadczenia usług, w większości przypadków, należy określić zgodnie z art. 28b ustawy o podatku od towarów i usług. Przepis ten mówi, że jest nim miejsce, w którym to podatnik będący usługobiorcą posiada siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia tej działalności (jeżeli usługa jest świadczona dla tego miejsca i gdy znajduje się ono gdzie indziej aniżeli siedziba), a gdy takowych nie ma - miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

Zasada powyższa ma zastosowanie m.in. do usług reklamowych. Co za tym idzie, miejscem opodatkowania tej z naszego przykładu będzie kraj nabywcy, czyli Polska.

Warto przy tym pamiętać, że na potrzeby rozdziału 3 ustawy o VAT regulującego miejsce świadczenia przy świadczeniu usług, ustawodawca określił odrębną definicję podatnika. Zgodnie z art. 28a ustawy o VAT:

1. ilekroć jest mowa o podatniku - rozumie się przez to:
   a) podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w art. 15 ust. 2, lub działalność gospodarczą odpowiadającą tej działalności, bez względu na cel czy rezultat takiej działalności, z uwzględnieniem art. 15 ust. 6,
   b) osobę prawną niebędącą podatnikiem na podstawie lit. a, która jest zidentyfikowana lub obowiązana do identyfikacji do celów podatku lub podatku od wartości dodanej;
2. podatnika, który prowadzi również działalność lub dokonuje transakcji nieuznawanych za podlegające opodatkowaniu dostawy towarów lub świadczenia usług zgodnie z art. 5 ust. 1, uznaje się za podatnika w odniesieniu do wszystkich świadczonych na jego rzecz usług.

Jak łatwo zauważyć, w pojęciu podatnika mieści się tutaj także przedsiębiorca z naszego przykładu.

Co za tym idzie, obowiązek rozliczenia podatku VAT ciąży tutaj na nabywcy usługi, będącym podatnikiem krajowym, który z tego tytułu powinien rozliczyć VAT, mimo, że korzysta on ze zwolnienia z podatku od towarów i usług. Jak tego dokonać?

W pierwszej kolejności należy określić moment powstania obowiązku podatkowego. Ten co do zasady powstaje z chwilą wykonania usługi, a jeżeli wcześniej dokonano zapłaty – w dniu tej zapłaty. Jeżeli jednak w związku ze świadczeniem tej usługi ustalane są następujące po sobie terminy płatności lub rozliczeń, obowiązek podatku powstaje ostatniego dnia każdego okresu rozliczeniowego, aż do zakończenia tej usługi lub w terminie płatności. Trzeba przy tym także pamiętać, że jeżeli usługa jest świadczona w sposób ciągły przez okres przekraczający rok i w danym roku nie upływa termin jej rozliczenia czy płatności, import usług trzeba rozliczyć z upływem każdego roku podatkowego aż do momentu zakończenia tych usług. Mówią o tym art. 19 ust. 19a-19b ustawy o VAT. Oczywiście jeżeli przed terminami wskazanym wyżej nastąpi płatność, import usług powstaje w chwili dokonania zapłaty.

Konieczne jest także określenie prawidłowej stawki VAT. Ma tutaj zastosowanie taka stawka, która dotyczyłaby transakcji krajowej. W przypadku usług reklamy jest to stawka podstawowa.

Ponieważ na naszym nabywcy ciąży obowiązek rozliczenia importu usług, musi on z tego tytułu rozliczyć się z urzędem skarbowym. W tym celu konieczne jest m.in. złożenie stosownej deklaracji. Podatnik zwolniony z podatku VAT, który nie składa deklaracji VAT-7, VAT-7K, VAT-7D czy też VAT-8 (tę składają podatnicy zwolnieni dokonujący WNT, ale jest na niej tez miejsce na import usług, jeżeliw występuje obok WNT), import usług wykazuje na deklaracji VAT-9M, którą składa się w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po tym, w którym powstał obowiązek podatkowy, o czym mówi art. 99 ust. 9 ustawy o VAT.

Niestety, o ile w większości przypadków import usług jest neutralny podatkowo (nabywca z tego tytułu wykazuje bowiem z reguły podatek należny i naliczony), tak w przypadku podatników zwolnionych brak jest związku tego wydatku z czynnościami opodatkowanymi (jako że wykonuje on jedynie czynności zwolnione), a co za tym idzie, prawo do odliczenia wykazanego podatku z tytułu importu usług nie przysługuje. Podatek ten, wykazany na wskazanej wyżej deklaracji VAT-9M, podlega wpłacie do urzędu skarbowego.

Warto wiedzieć
Podatnik dokonujący importu usług od kontrahentów unijnych winien dokonać rejestracji na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych i to nawet w sytuacji, gdy korzysta ze zwolnienia z podatku VAT. Obowiązek taki nakłada na nich art. 97 ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT.