Odliczenie VAT od zakupów a dotacja

Przeczytaj także: Od zakupów z dotacji można odliczyć podatek VAT

Zgodnie z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego (...). Zatem odnosząc się bezpośrednio do treści cytowanej ustawy, należy wskazać, iż prawo do obniżenia podatku należnego o podatek naliczony przysługuje w przypadku gdy nabycie towaru lub usługi służy podatnikowi do wykonywania przez niego działalności opodatkowanej. A contrario niewykorzystanie nabycia w takim celu powoduje, że prawo takie podatnikowi nie przysługuje.

Należy zwrócić uwagę na fakt, iż prawo do odliczenia przysługuje zarówno w przypadku istnienia bezpośredniego jak i pośredniego związku między ponoszonymi wydatkami a świadczeniem czynności podlegających opodatkowaniu. Tak też wskazał m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu w wyroku z 15 czerwca 2009 r. (sygn. akt I SA/Wr 1368/08), gdzie czytamy, że „prawo do odliczenia podatku istnieje nawet wtedy, gdy nie można ustalić bezpośredniego związku pomiędzy zakupem a opodatkowaną transakcją czyli w niektórych sytuacjach prawo do odliczenia może przysługiwać podatnikowi nawet w przypadku braku konkretnej transakcji opodatkowanej, jeżeli zakup związany jest z działalnością podatnika, która, co do zasady, podlega opodatkowaniu (lub daje prawo do odliczenia podatku mimo zwolnienia), a brak związku z konkretną transakcją opodatkowaną wynika z czynników obiektywnych, zwykle niezależnych od podatnika”.

W dalszej kolejności należy zauważyć, że przepisy określające zasady odliczania podatku naliczonego nie warunkują realizacji ww. prawa bądź jego zakresu od źródła finansowania. W przepisach dotyczących podatku VAT ustawodawca nie określił bowiem żadnych dodatkowych warunków dotyczących pochodzenia środków finansowych, z których będą dokonywane zakupy towarów i usług, które miałyby wpływ na możliwość skorzystania przez podatnika z prawa do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Zatem w przypadku gdy są to środki własne, bądź obce, czyli pomocowe (bezzwrotne), to odliczenie przysługuje na identycznych zasadach. Wystarczającym warunkiem odliczenia jest istnienie związku wydatków ze sprzedażą opodatkowaną. Należy jedynie uwzględnić art. 88 ustawy o VAT zawierający katalog zakazów i ograniczeń w odliczeniu podatku naliczonego.

Reasumując należy wskazać, iż jeżeli wydatki finansowane są przez podatnika z dotacji czy też z innych zewnętrznych źródeł, a pozostają one w związku z wykonywaniem czynności podlegających opodatkowaniu (nawet jeżeli związek ten ma jedynie pośredni charakter), podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego z tytułu nabycia usług i towarów związanych z dotowanymi zakupami.

Prawidłowość powyższego poglądu potwierdzają w całej rozciągłości dwa orzeczenia TSUE wydane w 2005 r. W wyroku z 6 października 2005 r. w sprawie C-243/03 Trybunał negując rozstrzygnięcie polegające na tym, iż jeśli podatnik otrzymał dofinansowanie w 50% do danego zakupu, to także w 50% ceny tego zakupu, traci prawo do odliczenia podatku naliczonego, stwierdził: „Nie ma żadnych podstaw do tego, by uzależnić prawo do odliczenia podatku VAT, od tego czy nabycie danego dobra jest finansowane za pomocą subwencji przez podatnika, który dokonuje wyłącznie transakcji opodatkowanych”. Z kolei w wyroku z 6 października 2005 r. sygn. akt C-204/03 TSUE uznał, iż: „Nie ma podstaw do ograniczenia prawa do odliczeń od zakupów towarów lub usług sfinansowanych za pomocą subwencji, otrzymywanych przez podatników wykonujących wyłącznie czynności opodatkowane”.

W świetle powyższego należy wskazać, iż przy rozpatrywaniu prawa do dokonania odliczenia podatku naliczonego należy brać pod uwagę wyłącznie sposób wykorzystania nabytych towarów i usług, a nie źródło ich finansowania. Tym samym prawo do potrącenia podatku VAT jest ograniczone jedynie w przypadku, gdy z dofinansowania korzysta podmiot niezarejestrowany jako podatnik VAT, bądź gdy dofinansowane zakupy nie są związane ze sprzedażą opodatkowaną.

Przykład I
Spółka będąca zarejestrowanym podatnikiem VAT otrzymała dotację na zakup maszyny produkcyjnej. Ponieważ maszyna będzie wykorzystywana do produkcji towarów, których sprzedaż podlega opodatkowaniu, podatnikowi będzie przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury dokumentującej zakup przedmiotowej maszyny. Bez znaczenia pozostanie okoliczność, że część środków pieniężnych przeznaczonych za zakup maszyny stanowią środki pomocowe.

Przykład II
Podatnik otrzymał dofinansowanie na zakup komputerów, które będzie wykorzystywał do świadczenia usług pośrednictwa finansowego. W tej sytuacji podatnikowi nie będzie przysługiwało odliczenie podatku naliczonego. Powodem będzie brak związku z działalnością opodatkowaną (ww. usługi korzystają ze zwolnienia przedmiotowego z opodatkowania podatkiem VAT).