Akcyza na węgiel: spółdzielnia mieszkaniowa

Przeczytaj także: Akcyza na węgiel: uproszczony dokument dostawy

Spółdzielnie mieszkaniowe i wspólnoty mieszkaniowe jako gospodarstwa domowe
W obecnych przepisach ustawy o podatku akcyzowym znajduje się zwolnienie przewidziane dla gospodarstw domowych, które zużywają wyroby węglowe. Przepisy akcyzowe nie wprowadzają jednakże definicji gospodarstwa domowego, co może rodzić problemy związane z możliwością zastosowania tego zwolnienia.

W odpowiedzi na interpelację poselską nr 79 z dnia 17 listopada 2011 r., możemy przeczytać, iż „pojęcie „gospodarstwa domowego” jest pojęciem z zakresu ekonomii”, a dalej „użycie wyrobów węglowych w kotłowni wspólnoty mieszkaniowej rozumianej jako ogół właścicieli lokali (gospodarstw domowych) wchodzących w skład określonej nieruchomości będzie zwolnione od akcyzy na podstawie art. 31a ust. 2 pkt 3 ustawy o podatku akcyzowym, tzn. będzie podlegać zwolnieniu od akcyzy przewidzianym dla gospodarstw domowych.”

Na potrzeby niniejszego artykułu należy przyjąć, że spółdzielnia jest dobrowolnym zrzeszeniem nieograniczonej liczby osób, o zmiennym składzie osobowym i zmiennym funduszu udziałowym, które w interesie swoich członków prowadzi wspólną działalność gospodarczą. Celem funkcjonowania spółdzielni mieszkaniowej jest zaspokajanie potrzeb mieszkaniowych i innych potrzeb członków oraz ich rodzin, przez dostarczanie członkom samodzielnych lokali mieszkalnych lub domów jednorodzinnych, a także lokali o innym przeznaczeniu. Natomiast przez wspólnotę mieszkaniową należy rozumieć ogół właścicieli, których lokale wchodzą w skład określonej nieruchomości.

Jak już zostało wspomniane, obecna regulacja ustawy o podatku akcyzowym nie zawiera definicji gospodarstwa domowego, ale należy przyjąć, że przez gospodarstwo domowe rozumie się gospodarstwo prowadzone przez osobę samodzielnie zajmującą się lokalem albo gospodarstwo prowadzone przez tą osobę wspólnie z małżonkiem i innymi osobami stale z nią zamieszkującymi i gospodarującymi.

Takie bardzo szerokie rozumienie gospodarstwa domowego, jakie zostało przedstawione w odpowiedzi na interpelację poselską, w którego ramach mieszczą się również wspólnoty mieszkaniowe, może budzić kontrowersje. Należy pamiętać, że wszelkie ulgi i zwolnienia podatkowe są wyjątkiem od zasady powszechności opodatkowania, a przepisy je wprowadzające nie mogą być interpretowane rozszerzająco. Wydaje się, że właśnie interpretacja zwolnienia od akcyzy dla wyrobów węglowych zużywanych przez gospodarstwa domowe poprzez rozszerzenie jej na wspólnoty mieszkaniowe czy też spółdzielnie mieszkaniowe jest zbyt daleko idąca. W związku z tym prawo do skorzystania ze zwolnienia z akcyzy przez spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, traktowane jak gospodarstwa domowe, na gruncie ustawy o podatku akcyzowym w jej obecnym brzmieniu budzi poważne zastrzeżenia i wątpliwości.

Jednakże należy rozważyć czy spółdzielnie mieszkaniowe i wspólnoty mieszkaniowe mogą skorzystać z innej podstawy zwolnienia przewidzianej przez przepisy ustawy o podatku akcyzowym.

Zwolnienie dla zakładów energochłonnych
Unormowania ustawy o podatku akcyzowym przewidują zwolnienie od akcyzy dla wyrobów węglowych zużywanych przez zakłady energochłonne do celów opałowych. Ustawa o podatku akcyzowym jako zakład energochłonny rozumie podmiot, u którego udział zakupów wyrobów węglowych w wartości produkcji sprzedanej wynosi nie mniej niż 10% w skali roku poprzedzającego rok, w odniesieniu do którego jest ustalany procentowy udział. Zakład energochłonny nie może być mniejszy niż zorganizowana część przedsiębiorstwa rozumiana jako organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych , w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania. W ustawie akcyzowej nie znajdziemy definicji „celów opałowych” na które zakład energochłonny ma zużywać wyroby węglowe. W tej sytuacji należy oprzeć się na wykładni językowej tego sformułowania. Według Słownika Języka Polskiego PWN (wydanie internetowe) opał to „to, czym się ogrzewa pomieszczenie, czym pali się w piecu, w kuchni itp ”. Zdaniem Autorów, jako cel opałowy należy uznać zużycie wyrobu nadającego się do palenia (wyrobem takim jest bez wątpienia węgiel) w taki sposób, aby uzyskać ciepło, temperaturę.

W rozważanej sytuacji, jeśli spółdzielnia lub wspólnota mieszkaniowa w ramach swojej działalności prowadzi kotłownie, która może zostać uznana za zorganizowaną część przedsiębiorstwa, czyli posiada swoich pracowników i swoją wyodrębnioną infrastrukturę (budynki i budowle, maszyny i urządzenia), funkcjonuje jako wyodrębniona część spółdzielni lub wspólnoty, jest ona wyodrębniona finansowo, czyli da się przypisać kotłowni konkretne środki finansowe związane z jej działalnością i na koniec, jeśli da się przyjąć, że taka kotłownia była by w stanie prowadzić taką działalność, jako samodzielny podmiot, to wtedy kotłownię działającą w ramach spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej można uznać za zakład energochłonny. Pamiętać należy, że udział zakupu wyrobów węglowych w wartości produkcji sprzedanej może przekroczyć 10 % tylko wtedy gdy przynajmniej część ciepła produkowanego w kotłowni uznanej za zorganizowaną cześć przedsiębiorstwa jest sprzedawana do odbiorców z którymi dochodzi do rozliczenia należności za dostarczone ciepło. Zazwyczaj warunki te są częściej możliwe do spełnienia w przypadku kotłowni spółdzielni mieszkaniowych, lecz nic nie stoi na przeszkodzie w uznaniu kotłowni wspólnoty mieszkaniowej za zakład energochłonny jeżeli spełnia ona powyższe wymogi.

Badanie udziału zakupu wyrobów węglowych w wartości produkcji sprzedanej winno być dokonane za rok poprzedzający rok w którym zamierzamy korzystać ze zwolnienia od akcyzy z tytułu zużycia wyrobów węglowych przez zakład energochłonny. Jeśli więc przykładowo udział zakupu wyrobów węglowych w wartości produkcji sprzedanej kotłowni stanowiącej zorganizowaną część przedsiębiorstwa prowadzonej przez spółdzielnię mieszkaniową przekroczy 10 % dla roku 2011 r., to wówczas możliwe będzie skorzystanie ze zwolnienia od akcyzy dla węgla zużywanego w tej kotłowni do celów opałowych w 2012 r.

Podsumowanie
Pomimo przyjętego w przytoczonej powyżej odpowiedzi na interpelację poselską stanowiska, które dopuszcza uznanie spółdzielni lub wspólnoty mieszkaniowej za gospodarstwo domowe, należy zaznaczyć, że jest to stanowisko dosyć wątpliwe i może budzić kontrowersje.

Aby uniknąć problemów na gruncie podatku akcyzowego należało by raczej skorzystać ze zwolnienia z akcyzy przewidzianego dla zakładów energochłonnych, które zużywają wyroby węglowe na cele opałowe, oczywiście gdy zostaną spełnione przez daną spółdzielnie lub wspólnotę mieszkaniową niezbędne warunki do skorzystania z tego zwolnienia, które zostały przytoczone powyżej. Korzystanie z tego zwolnienia wydaje się właściwsze na gruncie podatku akcyzowego, niż traktowanie spółdzielni i wspólnot mieszkaniowych jak gospodarstwa domowe.