Samochód osobowy: sprzedaż a zwolnienie z VAT

Przeczytaj także: Sprzedaż samochodu osobowego gdy zwolnienie z VAT

Powoływały się w tym względzie na art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT, zgodnie z którym zwolnienie podmiotowe nie ma zastosowania do podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym (z nieistotnymi tu wyjątkami). Tak uznał przykładowo Dyrektor Izby Skarbowej w Warszawie w interpretacji indywidualnej z 10 lutego 2011 r., nr IPPP2/443-874/10-2/JW. W tej sprawie podatnik planował sprzedać samochód wykupiony z leasingu. Sprzedaż tego samochodu nie mogła być zwolniona z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT, gdyż samochód nie był towarem używanym w myśl art. 43 ust. 2 (od wykupu z leasingu nie upłynęło 6 miesięcy). Organ podatkowy uznał:

"(...) w przedmiotowej sprawie nie zostanie spełniony podstawowy warunek uprawniający Wnioskodawcę do zwolnienia podmiotowego przewidzianego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT. Sprzedawany samochód osobowy jest towarem podlegającym opodatkowaniu podatkiem akcyzowym, a jego sprzedaż z racji niespełnienia warunku zawartego w art. 43 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 43 ust. 2 ustawy, będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT, zatem w zakresie tej transakcji Wnioskodawca nie może korzystać ze zwolnienia określonego w ww. przepisie ustawy. W konsekwencji powyższego Strona będzie zobowiązana dokonać rejestracji jako podatnik VAT czynny, zgodnie z art. 96 ust. 5 ustawy o podatku od towarów i usług, i rozliczyć w deklaracji podatek należny z tytułu ww. transakcji. (...)"

Naszym zdaniem, powyższe stanowisko nie jest słuszne. Wprawdzie art. 113 ust. 13 pkt 1 lit. b) ustawy o VAT wyłącza ze zwolnienia podmiotowego podatników dokonujących dostaw towarów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, lecz zasadne jest przyjęcie, że chodzi tu o transakcje, które w danej sytuacji opodatkowane są podatkiem akcyzowym. Ponieważ sprzedaż samochodu w kolejnej fazie obrotu nie jest już opodatkowana tym podatkiem (jednofazowość opodatkowania), zwolnienie podmiotowe z VAT powinno być zachowane.

Czy zastosowanie zwolnienia z VAT do sprzedaży samochodu wpływa na obowiązek opodatkowania pozostałych czynności?
W tej części artykułu założono - zgodnie ze stanowiskiem fiskusa - że sprzedaż samochodu powoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego z VAT.

Nie zawsze sprzedaż samochodu osobowego jest czynnością opodatkowaną. Sprzedaż ta może być bowiem zwolniona z VAT, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

1. sprzedaż następuje po upływie pół roku od nabycia prawa do rozporządzania samochodem jak właściciel (od zakupu, wykupu z leasingu, itp.),
2. przy nabyciu samochodu podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT (gdyż np. korzysta ze zwolnienia podmiotowego z VAT), lub miał prawo do odliczenia VAT, lecz w ograniczonym zakresie (60% kwoty podatku, nie więcej niż 6.000 zł).

Podstawą powyższego zwolnienia może być art. 43 ust. 1 pkt 2 w związku z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT lub § 13 ust. 1 pkt 5 rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 4 kwietnia 2011 r. w sprawie VAT w związku z art. 43 ust. 2 ustawy o VAT.

Jeżeli zatem sprzedaż samochodu jest zwolniona z VAT i wszystkie inne czynności wykonywane przez podatnika są także zwolnione z VAT (np. gdy podatnik wykonuje usługi medyczne zwolnione z opodatkowania), to sprzedaż samochodu - pomimo że spowoduje utratę prawa do zwolnienia podmiotowego, nie zobowiązuje podatnika do rejestracji na potrzeby VAT. Nie wykonuje on bowiem żadnych czynności, w stosunku do których wystąpiłaby kwota podatku.

Inaczej będzie w przypadku, gdy oprócz czynności zwolnionych przedmiotowo z VAT podatnik wykonuje również inne czynności. W tej sytuacji rejestracja na potrzeby VAT będzie konieczna. Wyłączenie ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 113 ust. 13 pkt 1 ustawy o VAT ma bowiem charakter podmiotowy (dotyczy podatnika), a nie przedmiotowy (konkretnej sprzedaży). Oznacza to, że jeżeli po sprzedaży samochodu, która to czynność jest zwolniona z VAT, podatnik zamierzałby dokonać jakiejkolwiek sprzedaży (innej niż zwolnionej przedmiotowo z opodatkowania), musiałby zarejestrować się na potrzeby VAT i sprzedaż tę opodatkować. Zwolnienie podmiotowe zostało bowiem utracone (w momencie sprzedaży samochodu).

Podobne stanowisko zaprezentował również Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w interpretacji indywidualnej z 22 grudnia 2011 r., nr IBPP1/443-1483/11/AW. W tej sprawie podatnik wykonywał czynności zwolnione przedmiotowo z VAT (usługi w zakresie nauki jazdy kat. B i C) oraz inne usługi (usługi w zakresie nauki jazdy kat. A - sprzedaż ta była zwolniona z VAT do wysokości obrotów 150.000 zł - zwolnienie podmiotowe). Podatnik sprzedał samochód osobowy (sprzedaż była zwolniona z VAT jako sprzedaż towaru używanego). Organ podatkowy uznał: