Akcyza na węgiel: zwolnienie nie tylko dla kogeneracji

Przeczytaj także: Podatek akcyzowy: nadwyżka wyrobów węglowych

Zakres zwolnienia
Niniejsze rozważania należy rozpocząć od przywołania definicji kogeneracji. W myśl definicji zawartej w art. 3 pkt 33 ustawy z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne, kogeneracja jest to równoczesne wytwarzanie ciepła i energii elektrycznej lub mechanicznej w trakcie tego samego procesu technologicznego.

Natomiast ustawa o podatku akcyzowym zwalnia od akcyzy wyroby węglowe zużywane do łącznego wytwarzania ciepła i energii elektrycznej (art. 31 a ust. 2 pkt 5 ustawy). Przy czym warto zauważyć, że ww. zwolnienie od akcyzy nie zostało uzależnione od uznania danego procesu łącznego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła za kogenerację. Dlatego też możliwe jest zastosowanie zwolnienia od akcyzy również wtedy, gdy wyroby węglowego zużywane są w procesie łącznego wytwarzania energii elektrycznej i ciepła, który nie może być uznany za kogenerację.

Ewidencja
Pamiętać należy, że podstawowym warunkiem zastosowania zwolnienia od akcyzy jest prowadzenie ewidencji zużycia wyrobów węglowych na cele objęte zwolnieniem (zwanej dalej ewidencją). Szczegółowe zasady prowadzenia ewidencji wyrobów węglowych objętych zwolnieniem zostały określone w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 30 sierpnia 2010 r. w sprawie dokumentu dostawy, ewidencji wyrobów akcyzowych objętych zwolnieniem od akcyzy ze względu na ich przeznaczenie, warunków i sposobu ich zwrotu oraz środków skażających alkohol etylowy.

Przedsiębiorca zużywający wyroby węglowe na cele objęte zwolnieniem ma możliwość prowadzenia ewidencji w formie papierowej lub elektronicznej po uprzednim poinformowaniu właściwego naczelnika urzędu celnego o wyborze formy prowadzenia ewidencji. Przy czym, niezależnie od wybranej formy ewidencji należy ją prowadzić do okresów obejmujących rok kalendarzowy, a dane do ewidencji winny być wpisywane chronologicznie.

Ewidencja w formie papierowej powinna mieć formę książkową, a jej karty podlegają zszyciu przed rozpoczęciem wypełniania. Karty ewidencji numeruje się kolejno od numeru jeden i opatruje stemplem podmiotu prowadzącego ewidencję. Następnie, tak przygotowana ewidencja winna być przedstawiona właściwemu naczelnikowi urzędu celnego do zaplombowania. Naczelnik właściwego urzędu celnego nakłada na przeszycie zamknięcie urzędowe w formie plomby zaciśniętej na elemencie mocującym przy użyciu plombownicy, a na ostatniej stronie ewidencji wpisuje liczbę jej stron i składa podpis. Rozpoczęcie prowadzenia ewidencji w formie papierowej możliwe jest dopiero po jej zaplombowaniu przez właściwego naczelnika urzędu celnego. Pamiętać również trzeba, że wpisów do ewidencji należy dokonywać w sposób trwały i wyraźny. Zmiany i poprawki powinny być dokonywane w taki sposób, aby przekreślony pierwotny tekst pozostał czytelny. Każda zmiana lub poprawka powinna zostać potwierdzona podpisem osoby dokonującej zmiany lub poprawki, z podaniem daty wprowadzenia, oraz w razie potrzeby opisana w rubryce „uwagi”.

Ewidencja w formie elektronicznej jest prowadzona zgodnie z pisemną instrukcją obsługi programu komputerowego i w taki sposób, aby:

1. umożliwiała wgląd w treść dokonywanych wpisów oraz ochronę przechowywanych danych przed zniekształceniem lub utratą;
2. umożliwiała dokonywanie korekty danych opatrzonej adnotacją osoby dokonującej tej korekty oraz daty jej dokonania;
3. pozwalała na uzyskanie czytelnego wydruku wpisów w porządku chronologicznym;
4. uniemożliwiała usuwanie wpisów.

Podmiot prowadzący ewidencję w formie elektronicznej przechowuje jej kopię zapisaną na informatycznych nośnikach danych oraz w formie papierowej, po jej wydrukowaniu.

Ewidencja (niezależnie czy jest prowadzona w formie papierowej czy w formie elektronicznej) powinna zawierać:

1. dane dotyczące ilości wyrobów zwolnionych:
   a) nazwę wyrobów oraz ich kod CN,
   b) ilość opakowań oraz ich numery identyfikacyjne, jeżeli zostały nimi oznaczone,
   c) ilość wysłanych lub otrzymanych wyrobów zwolnionych, w tym ilość wyrobów zwolnionych zużytych na cele uprawniające do ich zwolnienia od akcyzy, oraz ich łączną ilość, obliczoną narastająco od początku roku kalendarzowego;
2. informację odpowiednio o dacie wysłania, otrzymania wyrobów zwolnionych lub ich zużycia;
3. informację o dacie wystawienia i numerach identyfikujących dokument dostawy albo dokument, o którym mowa w art. 32 ust. 10 ustawy, na podstawie których wyroby zwolnione zostały wysłane, otrzymane lub zużyte;
4. informację o adresie miejsca odbioru wyrobów zwolnionych.

Odnośnie jednostki jaka powinna być stosowana przy prowadzeniu ewidencji należy przyjąć, iż powinna to być ilość wyrobów węglowych zwolnionych otrzymanych lub zużytych wpisana do ewidencji według kodów CN w 1000 kg w sposób umożliwiający obliczenie ilości tych wyrobów.

Ważną kwestią jest również obowiązek wpisywania do ewidencji danych, o których wspomniano wyżej - odpowiednio niezwłocznie po otrzymaniu wyrobów zwolnionych, nie później jednak niż następnego dnia po ich odebraniu. Warto tu jednak zaznaczyć, iż dopuszcza się wpisanie do ewidencji ilości zużytych wyrobów węglowych raz w miesiącu, po zweryfikowaniu jej podczas dokładnej i rzeczywistej kontroli zużycia. Winno się więc wpisywać do ewidencji ilość wyrobów węglowych zużytych na cele objęte zwolnieniem co najmniej raz w miesiącu po dokonaniu weryfikacji zużycia.

Dokument dostawy
Jeżeli przedsiębiorca korzystający ze zwolnienia dokonywać będzie nabycia wyrobów węglowych na terytorium kraju od pośredniczącego podmiotu węglowego, to wówczas pośredniczący podmiot węglowy (sprzedawca) winien dołączyć do przesyłanych wyrobów węglowych egzemplarz nr 1 i nr 2 dokumentu dostawy. Po otrzymaniu przesyłki wyrobów węglowych odbiorca zatrzymuje dla siebie egzemplarz nr 1 otrzymanego dokumentu dostawy a egzemplarz nr 2 odbiorca potwierdza i przekazuje do podmiotu, który wystawił dokument dostawy.

Pamiętać należy, że ewidencja oraz dokument dostawy powinny być przechowywane do celów kontroli przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym ewidencja została sporządzona, a dokument dostawy potwierdzony przez odbiorcę.