ETS: sprzedaż prywatnych działek a podatek VAT

Przeczytaj także: Sprzedaż działek budowlanych z VAT-em?

W pierwszej ze spraw rozpatrzonych w wyroku osoba fizyczna - nieprowadząca działalności gospodarczej - nabyła grunt przeznaczony zgodnie z planem zagospodarowania przestrzennego do celów produkcji rolnej i w taki sposób go wykorzystywała. Następnie plan zagospodarowania przestrzennego się zmienił, w wyniku czego grunt został przeznaczony pod zabudowę letniskową. Rolnik podzielił go na działki i zaczął sprzedawać.

Druga sprawa dotyczyła małżonków użytkujących grunt w ramach produkcji rolniczej, którego przeznaczenie, tak jak w pierwszym przypadku, uległo zmianie niezależnie od ich woli w wyniku zmiany planu zagospodarowania. Również to małżeństwo podzieliło grunt na mniejsze działki i rozpoczęło ich sprzedaż.

Podobnie jak w innych tego typu sprawach, także w tych przypadkach sprzedawcy mieli wątpliwości, czy sprzedaż wspomnianych działek powinna podlegać opodatkowaniu VAT na podstawie art. 15 ust. 2 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054 ze zm. - dalej: ustawa o VAT). W związku z tym zwrócili się do właściwych organów podatkowych o wydanie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego.

Kwestia ta już od dłuższego czasu budzi kontrowersje, co jest związane z niejednoznacznym brzmieniem przepisów obowiązujących w tym zakresie. Przypomnijmy bowiem, że w świetle ustawy o VAT grunty traktowane są tak jak towar, a ich sprzedaż podlega opodatkowaniu tym podatkiem. Nie dotyczy to jednak terenów niezabudowanych innych niż tereny budowlane oraz przeznaczone pod zabudowę, których dostawa jest zwolniona od podatku (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT).

Zwolnienie dotyczy więc gruntów niezabudowanych, które jednocześnie mają inne przeznaczenie niż budowlane czy pod zabudowę, przy czym w świetle orzecznictwa sądowego o przeznaczeniu gruntów zasadniczo decydują plany zagospodarowania przestrzennego, a przy ich braku - zapisy w ewidencji gruntów i budynków. Jeśli z tych dokumentów wynika, że grunt nie jest przeznaczony pod zabudowę, to jego dostawa nie będzie podlegała VAT. Dotyczy to m.in. gruntów o charakterze rolnym.

Na tle tak skonstruowanych przepisów pojawia się jednak problem, jak zakwalifikować sprzedaż działek wydzielonych z gruntu, który pierwotnie miał charakter rolny, ale następnie został przekształcony na budowlany niezależnie od woli sprzedawcy. Generalnie chodzi o sytuację, gdy taka sprzedaż dokonywana jest np. przez rolników, czyli formalnie poza działalnością gospodarczą, zaś niezależna od nich zmiana przeznaczenia tych gruntów z rolnych na budowlane - wskazuje na brak przesłanek do zastosowania zwolnienia, o którym mowa art. 43 ust. 1 pkt 9 ustawy o VAT.

Problem ten jest o tyle istotny, że na gruncie ustawy o VAT podatnikami tego podatku są podmioty, które wykonują samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel bądź rezultat (art. 15 ust. 1 ustawy o VAT). Natomiast na podstawie powołanego wcześniej art. 15 ust. 2 tej ustawy, z działalnością gospodarczą mamy do czynienia m.in. w odniesieniu do wszelkiej działalności producentów, handlowców bądź usługodawców, w tym rolników - również wtedy, gdy określona czynność została wykonana jednorazowo, lecz w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy.