Odliczenia od dochodu w PIT 2011: ulga rehabilitacyjna

Przeczytaj także: PIT roczny po terminie a ulgi podatkowe

Dochód stanowiący podstawę obliczenia podatku dochodowego pomniejsza się m.in. o kwoty wydatków na cele rehabilitacyjne oraz wydatków związanych z ułatwieniem wykonywania czynności życiowych, poniesionych w roku podatkowym przez podatnika będącego osobą niepełnosprawną lub podatnika, na którego utrzymaniu są osoby niepełnosprawne. Mówi o tym wprost art. 26 ust. 1 pkt 6 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej updof). Warto przy tym pamiętać, że ustawa ta wprost wskazuje, jakie wydatki podlegają odliczeniu. Rozróżnia ona przy tym odliczenia limitowane kwotowo (które jednak też mają swoje korzyści) i nielimitowane, których górną granicę odliczenia wyznacza w zasadzie uzyskany dochód (przychód w przypadku ryczałtowców).

Aby jednak móc w ogóle mówić o możliwości skorzystania z ulgi rehabilitacyjnej, w pierwszej kolejności trzeba określić, komu ona przysługuje. Przytoczony wyżej przepis traktuje, że prawo do niej mają podatnicy będącymi osobami niepełnosprawnymi oraz mający na utrzymaniu takie osoby.
Do osób niepełnosprawnych natomiast zalicza się te, które posiadają:

1. orzeczenie o zakwalifikowaniu przez organy orzekające do jednego z trzech stopni niepełnosprawności, określonych w odrębnych przepisach, lub
2. decyzję przyznającą rentę z tytułu całkowitej lub częściowej niezdolności do pracy, rentę szkoleniową albo rentę socjalną, albo
3. orzeczenie o niepełnosprawności osoby, która nie ukończyła 16 roku życia, wydanego na podstawie odrębnych przepisów.

Podstawą wydawania decyzji o niepełnosprawności jest ustawa z dnia z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. 2008, nr 14, poz. 92). Warto przy tym pamiętać, że skorzystanie z odliczenia możliwe jest również w przypadku, gdy osoba, której dotyczy wydatek, posiada orzeczenie o niepełnosprawności wydane przez właściwy organ na podstawie odrębnych przepisów obowiązujących do dnia 31 sierpnia 1997 r.

W przypadku podatników mających na utrzymaniu osoby niepełnosprawne odliczenie przysługuje jedynie wówczas, gdy na takim utrzymaniu pozostają osoby niepełnosprawne takie jak: współmałżonek, dzieci własne i przysposobione, dzieci obce przyjęte na wychowanie, pasierbowie, rodzice, rodzice współmałżonka, rodzeństwo, ojczym, macocha, zięciowie i synowe - jeżeli w roku podatkowym dochody tych osób niepełnosprawnych nie przekroczyły kwoty 9 120 zł.

I i II stopień inwalidztwa

Ilekroć jest tu mowa o osobach zaliczonych do:

1. I grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   a) całkowitą niezdolność do pracy oraz niezdolność do samodzielnej egzystencji albo
   b) znaczny stopień niepełnosprawności;
2. II grupy inwalidztwa - należy przez to rozumieć odpowiednio osoby, w stosunku do których, na podstawie odrębnych przepisów, orzeczono:
   a) całkowitą niezdolność do pracy albo
   b) umiarkowany stopień niepełnosprawności.

Co podlega odliczeniu?

Ulga przysługuje na dwa rodzaje celów:

• rehabilitację
• ułatwienie wykonywania czynności życiowych

Katalog wydatków, które w ramach ulgi można odliczyć, został zawarty w art. 26 ust. 7a udpof.
Zgodnie z nim ulga rehabilitacyjna pozwala na odliczenie wydatków ponoszonych na:
1) adaptację i wyposażenie mieszkań oraz budynków mieszkalnych stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
2) przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
3) zakup i naprawę indywidualnego sprzętu, urządzeń i narzędzi technicznych niezbędnych w rehabilitacji oraz ułatwiających wykonywanie czynności życiowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności, z wyjątkiem sprzętu gospodarstwa domowego,
4) zakup wydawnictw i materiałów (pomocy) szkoleniowych, stosownie do potrzeb wynikających z niepełnosprawności,
5) odpłatność za pobyt na turnusie rehabilitacyjnym,
6) odpłatność za pobyt na leczeniu w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, za pobyt w zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz odpłatność za zabiegi rehabilitacyjne,
7) opłacenie przewodników osób niewidomych I lub II grupy inwalidztwa oraz osób z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczonych do I grupy inwalidztwa, w kwocie nie przekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł,
8) utrzymanie przez osoby niewidome i niedowidzące zaliczone do I lub II grupy inwalidztwa oraz osoby z niepełnosprawnością narządu ruchu zaliczone do I grupy inwalidztwa psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej, w kwocie nieprzekraczającej w roku podatkowym 2.280 zł;
9) opiekę pielęgniarską w domu nad osobą niepełnosprawną w okresie przewlekłej choroby uniemożliwiającej poruszanie się oraz usługi opiekuńcze świadczone dla osób niepełnosprawnych zaliczonych do I grupy inwalidztwa,
10) opłacenie tłumacza języka migowego,
11) kolonie i obozy dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej oraz dzieci osób niepełnosprawnych, które nie ukończyły 25 roku życia,
12) leki - w wysokości stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznie poniesionymi wydatkami w danym miesiącu a kwotą 100 zł, jeśli lekarz specjalista stwierdzi, że osoba niepełnosprawna powinna stosować określone leki (stale lub czasowo),
13) odpłatny, konieczny przewóz na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne:
a) osoby niepełnosprawnej - karetką transportu sanitarnego,
b) osoby niepełnosprawnej, zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa, oraz dzieci niepełnosprawnych do lat 16 - również innymi środkami transportu niż wymienione w lit. a),
14) używanie samochodu osobowego, stanowiącego własność (współwłasność) osoby niepełnosprawnej zaliczonej do I lub II grupy inwalidztwa lub podatnika mającego na utrzymaniu osobę niepełnosprawną zaliczoną do I lub II grupy inwalidztwa albo dzieci niepełnosprawne, które nie ukończyły 16 roku życia, dla potrzeb związanych z koniecznym przewozem na niezbędne zabiegi leczniczo-rehabilitacyjne - w wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 2.280 zł,
15) odpłatne przejazdy środkami transportu publicznego związane z pobytem:
a) na turnusie rehabilitacyjnym,
b) w zakładzie lecznictwa uzdrowiskowego, zakładzie rehabilitacji leczniczej, zakładach opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych,
c) na koloniach i obozach dla dzieci i młodzieży, które nie ukończyły 25 roku.

Warto w tym miejscu wspomnieć, że poczynając od zeznań PIT za 2011 rok ustawodawca w pewnym zakresie zmodyfikował stosowanie ulgi rehabilitacyjnej. Chodzi mianowicie o pkt 8 powyższego wyliczenia.

Otóż w latach ubiegłych można było skorzystać z ulgi w stosunku do psa przewodnika. Obecnie natomiast przepis wskazuje na psa asystującego, o którym mowa w ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej osób niepełnosprawnym. Psem asystującym jest odpowiednio wyszkolony i specjalnie oznaczony pies (w tym pies przewodnik osoby niewidomej lub niedowidzącej czy pies asystent osoby niepełnosprawnej ruchowo, który ułatwia aktywne uczestnictwo takiej osobie w życiu społecznym). Status takiego psa potwierdza certyfikat wydany po odbyciu odpowiedniego szkolenia.

Jak dokumentować?

Ustawodawca wymaga niejako dwóch rodzajów dokumentów. Pierwszymi z nich są dowody potwierdzające niepełnosprawność. Oczywiście w przypadku podatników mających na utrzymaniu osoby niepełnosprawne, zamierzających skorzystać z odliczenia, konieczne będzie także okazanie fiskusowi w razie kontroli dowodów potwierdzających odpowiedni stopień pokrewieństwa (z czym nie powinno być większego problemu). Drugą grupą dowodów są dokumenty potwierdzające faktyczne poniesienie wydatku.

I tak wysokość wydatków podlegających odliczeniu określa się co do zasady w ich faktycznej wysokości na podstawie dokumentów stwierdzających poniesienie danego wydatku. Są to przede wszystkim faktury VAT oraz rachunki wystawione w myśl przepisów ustawy Ordynacja podatkowa. Dowodem takim nie będzie jednak sam paragon

Odstępstwem od reguły są tutaj wydatki wymienione wyżej w pkt 7, 8 i 14, dla których ustawodawca przewidział kwoty zryczałtowane odliczenia i których nie trzeba dokumentować dowodami ich poniesienia. Jednakże na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia, w szczególności (art. 26 ust. 7c updof):

1. wskazać z imienia i nazwiska osoby, które opłacono w związku z pełnieniem przez nie funkcji przewodnika;
2. okazać certyfikat potwierdzający status psa asystującego;
3. okazać dokument potwierdzający zlecenie i odbycie niezbędnych zabiegów leczniczo-rehabilitacyjnych.

Zwrot wydatków = brak prawa do ulgi

Wydatki na cele rehabilitacyjne oraz związane z ułatwieniem czynności życiowych osoby niepełnosprawnej podlegają odliczeniu jedynie w wówczas, gdy nie zostały sfinansowane (dofinansowane) ze środków zakładowego funduszu rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych lub ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia, zakładowego funduszu świadczeń socjalnych albo nie zostały zwrócone podatnikowi w jakiejkolwiek formie. W przypadku gdy wydatki były częściowo sfinansowane (dofinansowane) z tych funduszy (środków), odliczeniu podlega różnica pomiędzy poniesionymi wydatkami a kwotą sfinansowaną (dofinansowaną) z tych funduszy (środków) lub zwróconą w jakiejkolwiek formie (a więc jedynie w części faktycznie poniesionej przez podatnika).
Dla kogo odliczenie?

Z ulgi mogą skorzystać podatnicy rozliczający się na formularzach PIT-28, PIT-36 i PIT-37. Wykazuje się ją w załączniku PIT/O i następnie przenosi do zeznania rocznego.

Do pobrania

Rozliczenia roczne