VAT: usługi transportowe a prawo unijne

Przeczytaj także: Obowiązek podatkowy VAT w usługach transportowych

Obowiązek podatkowy przy świadczeniu usług transportowych
Przy świadczeniu usług transportowych obowiązek ten powstaje w sposób szczególny, tj. z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, nie później jednak niż 30. dnia, licząc od dnia wykonania usług (zob. art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. a ustawy o VAT), przy czym otrzymanie części zapłaty skutkuje powstaniem obowiązku podatkowego w tej części (zob. art. 19 ust. 15 ustawy o VAT).

Zdarza się jednak, że podatnicy świadczący usługi transportowe od rozpoznawania obowiązku podatkowego na wskazanych szczególnych zasadach woleliby rozpoznawanie obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług transportowych na ogólnych zasadach określonych przepisami art. 19 ust. 1, 4 i 11 ustawy o VAT. Podatnicy tacy kwestionują zgodność przepisów art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. a oraz art. 19 ust. 15 ustawy o VAT z przepisami unijnymi.

Stanowisko organów podatkowych i sądów w kwestii rozpoznania obowiązku podatkowego
Organy podatkowe na stanowisko takie absolutnie się nie zgadzają. Częściowo się natomiast zgodził się z nim Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w wyroku z 4 marca 2010 r. (sygn. I SA/Łd 941/09). W wyroku tym czytamy, że „zestawiając przepis polskiej ustawy o VAT z treścią art. 66 Dyrektywy 2006/112 (uprzednio art. 10(2) VI Dyrektywy), należy stwierdzić, że polski ustawodawca był uprawniony do określenia momentu powstania obowiązku podatkowego na dzień otrzymania całości lub części zapłaty. Jednakże ustalenie dotyczące 30 dnia od dnia wykonania usługi (w braku płatności), bez względu na to czy i kiedy została wystawiona faktura - wykracza poza ramy stworzone przez Dyrektywę. Przyjęcie momentu powstania obowiązku podatkowego nie później niż 30 dnia licząc od dnia wykonania usług jest dopuszczalne tylko wówczas, gdy faktura nie została wystawiona bądź została wystawiona z opóźnieniem”.

Wyrok powyższy został jednak zaskarżony skargą kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który wyrokiem z 21 czerwca 2011 r. (sygn. I FSK 867/10) uchylił wskazany wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi. W wyroku tym czytamy, że „nie można zgodzić się ze stroną, że przewidziany w omawianym przepisie dodatkowy termin 30 dniowy jest niedozwoloną modyfikacją odstępstwa ustanowionego w art. 66 pkt c Dyrektywy nr 112 dla przypadków, gdy faktura nie zostanie wystawiona lub zostanie wystawiona z opóźnieniem”. W konsekwencji NSA uznał, że „regulacja art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. "a" nie jest niezgodna z przepisami wspólnotowymi, gdyż odpowiada dyspozycji art. 66 lit. b) Dyrektywy nr 112. Dla przedmiotowych usług VAT staje się wymagalny nie później niż w momencie otrzymania zapłaty, a więc z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty, z dodatkowym zastrzeżeniem - nie później niż trzydziestego dnia, licząc od dnia wykonania usługi (a więc korzystniej dla podatnika niż wynikałoby to z dyspozycji przepisu art. 19 ust. 1). Ustanowienie tego dodatkowego terminu wyklucza sytuację, kiedy obowiązek podatkowy nie mógłby powstać na skutek braku zapłaty za wykonaną usługę; termin ten doprecyzowuje więc moment powstania obowiązku podatkowego za świadczenie usług transportowych (w przypadku braku zapłaty) w odniesieniu do podstawowego sposobu powstawania obowiązku podatkowego - chwili wykonania usługi. Taka konstrukcja przepisu wskazuje, że podstawowe znaczenie dla powstania obowiązku podatkowego ma otrzymana zapłata za wykonanie usług transportowych, dlatego też w tym przypadku obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania”.

Czego więc nie mogą podatnicy?
Podatnicy nie mogą powołując się na niezgodność przepisów polskich z przepisami unijnymi rozpoznawać na zasadach ogólnych obowiązku podatkowego przy świadczeniu usług transportowych. Wskazany wyrok NSA dobitnie potwierdza, że brzmienie art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. a ustawy o VAT jest zgodne z przepisami unijnymi, a więc podatnicy obowiązani są stosować te przepisy.

Stanowisko zaprezentowane przez NSA można uznać za ugruntowane, gdyż wcześniej kilkukrotnie zajmował on takie stanowisko odnośnie zgodności z przepisami unijnymi bliźniaczego art. 19 ust. 13 pkt 2 lit. d ustawy o VAT (przepis ten dotyczy usług budowlanych oraz budowlano-montażowych). Tytułem przykładu wskazać można wyrok NSA z 6 października 2008 r. (sygn. I FSK 1085/07), wyrok NSA z 12 października 2010 r. (sygn. I FSK 1483/09) czy wyrok NSA z 24 sierpnia 2010 r. (sygn. I FSK 1360/09).

Podstawa prawna:

• art. 19 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (tekst jedn.: Dz.U. z 2011 r. nr 177, poz. 1054) - ustawa o VAT,
• art. 66 Dyrektywy 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 347 z 11 grudnia 2006 r. z późn. zm.).

Doradztwo dla księgowych plus wszystko, czego potrzebujesz do bezbłędnego rozliczania Twojej firmy, w jednym miejscu. W Portalu FK www.portalfk.pl indywidualnie skonsultujesz się z ekspertami i otrzymasz dostęp do licznych narzędzi ułatwiających pracę.