Cudzoziemiec: umowa zlecenie a podatek dochodowy

Przeczytaj także: Jak obliczyć podatek od wynagrodzenia z umowy zlecenia obcokrajowca

Rozpatrzmy następującą sytuację: Polski przedsiębiorca zatrudnił na okres 5 miesięcy na umowę zlecenie pracowników z Ukrainy do prac sezonowych. Pracownicy przyjeżdżają do Polski tylko na sezon, a po jego zakończeniu wracają do rodzimego kraju. Jakich obowiązków podatkowych przedsiębiorca musi dopełnić w stosunku do tych pracowników?

Przede wszystkim należy pamiętać, że w opisanym w przypadku pracownicy ci mają w Polsce ograniczony obowiązek podatkowy, co oznacza, że podlegają obowiązkowi podatkowemu tylko od dochodów (przychodów) osiąganych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (są nierezydentami).
Dodajmy w tym miejscu, że za rezydenta (czyli osobę, która ma w RP nieograniczony obowiązek podatkowy) uważa się osobę mającą miejsce zamieszkania na terytorium Polski. Tą z kolei jest osoba fizyczna, która (art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, dalej updof):
1) posiada na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej centrum interesów osobistych lub gospodarczych (ośrodek interesów życiowych) lub
2) przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Wśród opodatkowanych dochodów (przychodów) osiąganych przez nierezydentów w Polsce, a co za tym idzie – tu opodatkowanych, wyróżnia się m.in. te z działalności wykonywanej osobiście na terytorium RP (tutaj mieszczą się przede wszystkim umowy zlecenia zawarte przez podatnika z przedsiębiorcą), bez względu na miejsce wypłaty wynagrodzenia (art. 3 ust. 2b pkt 2 updof). Opodatkowanie tychże dochodów stosuje się jednakże z uwzględnieniem umów w sprawie zapobieżenia podwójnego opodatkowania, których stroną jest Polska. W naszym przypadku jest to konwencja między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Ukrainy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, sporządzona w Kijowie dnia 12 stycznia 1993 r. (Dz. U. z 1994 r. nr 63, poz. 269 ze zm.). Jakie zatem obciążenia podatkowe oraz informacyjne ciążą na polskim przedsiębiorcy zatrudniającym na umowę zlecenia obywatela Ukrainy?

Art. 29 ust. 1 pkt 1 updof mówi, że podatek dochodowy od uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez nierezydentów przychodów m.in. z działalności określonej w art. 13 pkt 2 i 6-9 (umowy zlecenia znalazły się w pkt 8) pobiera się w formie ryczałtu w wysokości 20 % przychodu. O obowiązku uwzględniania tutaj umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, mówi art. 29 ust. 2 updof. Dodaje on jednak, że zastosowanie stawki podatku wynikającej z właściwej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania lub niepobranie (niezapłacenie) podatku zgodnie z taką umową jest możliwe pod warunkiem udokumentowania dla celów podatkowych miejsca zamieszkania podatnika uzyskanym od niego certyfikatem rezydencji.

Art. 14 ust. 1 polsko-ukraińskiej umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania mówi natomiast, że dochody, które osoba mająca miejsce zamieszkania w Umawiającym się Państwie osiąga z wykonywania wolnego zawodu albo z innej działalności o samodzielnym charakterze, podlegają opodatkowaniu tylko w tym Państwie, chyba że osoba ta dysponuje zwykle stałą placówką w drugim Umawiającym się Państwie dla wykonywania swej działalności. Jeżeli dysponuje ona taką stałą placówką, to dochody mogą być opodatkowane w drugim Państwie, jednak tylko w takim zakresie, w jakim mogą być przypisane tej stałej placówce.

Powyższe oznacza, że polski przedsiębiorca będący zleceniodawcą nie ma obowiązku poboru zryczałtowanego podatku dochodowego (zgodnie z przytoczonym przepisem umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania), o ile zleceniobiorca przedstawi mu certyfikat rezydencji, który będzie potwierdzał, że jego miejscem zamieszkania jest Ukraina (czego z kolei wymagają przepisy updof). W takim bowiem przypadku miejscem opodatkowania uzyskanych przychodów będzie terytorium tego państwa.

Zdobycie takiego certyfikatu jednak nie zawsze jest proste. Co zatem w sytuacji, gdy Ukrainiec go nie przedstawi?

Otóż w takim przypadku polski pracodawca będzie przede wszystkim zobowiązany do pobrania zryczałtowanego podatku dochodowego w wysokości 20% przychodu. Podatek ten będzie musiał wpłacić do 20-tego dnia następnego miesiąca na rachunek bankowy urzędu skarbowego właściwego wg miejsca zamieszkania płatnika. Ponadto do końca stycznia następnego roku podatkowego konieczne będzie sporządzenie i przesłanie do urzędu skarbowego także zbiorczej deklaracji rocznej PIT-8AR. Do końca lutego następnego roku podatkowego płatnik musi natomiast sporządzić oraz przesłać podatnikowi i urzędowi skarbowemu właściwemu w sprawach opodatkowania osób zagranicznych imienną informację IFT-1R (art. 42 ust. 2 pkt 2 updof). Dodatkowo, na pisemny wniosek podatnika, płatnik, w terminie 14 dni od dnia złożenia tego wniosku, jest obowiązany do sporządzenia i przesłania podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy w sprawach opodatkowania osób zagranicznych - imiennej informacji IFT-1 (art. 42 ust. 4 updof).