Samochód osobowy i ciężarowy: metody amortyzacji

Przeczytaj także: Samochód osobowy: kilku właścicieli a amortyzacja

Samochody, zarówno te ciężarowe, jak i osobowe, stanowiące środki trwałe prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej, podlegają także amortyzacji. Wybór odpowiedniej metody amortyzacji zależy od podatnika, o ile mieści się on w dopuszczonych granicami prawa możliwościach. W zależności jednak od tego, jaki to jest samochód, wybór metody będzie mniej lub bardziej ograniczony.

W klasyfikacji środków trwałych samochody osobowe są ujęte pod symbolem 741 zaś samochody ciężarowe (przy czym nie należy ich utożsamiać z ciągnikami) pod symbolem 742. Dla obydwu rodzajów pojazdów roczna stawka amortyzacyjna została określona w Wykazie rocznych stawek amortyzacyjnych na poziomie 20%. Mimo to ustawodawca pojazdów tych na potrzeby amortyzacji nie traktuje identycznie, co przedstawimy w dalszej części artykułu.

Amortyzacja samochodu osobowego
Zacznijmy od samochodów osobowych. W stosunku do nich bowiem możliwości dokonywania odpisów amortyzacyjnych są mniejsze, aniżeli w przypadku samochodów ciężarowych. Do tych ostatnich mają zastosowanie wszelkie metody przewidziane dla samochodów osobowych. Reguła ta nie działa jednak w drugą stronę.

I tak podstawową metodą pojazdu, będącego samochodem osobowym, jest metoda liniowa wg stawki 20% (ta może być w zależności od potrzeb podatnika zmieniana w dół, nie w górę), która polega na dokonywaniu odpisów od wartości początkowej samochodu w równych ratach co miesiąc, kwartał albo jednorazowo na koniec roku podatkowego. W ten sposób należy amortyzować nowe samochody osobowe – w stosunku do tych pojazdów podatnik nie ma prawa wyboru innej metody (za wyjątkiem zastosowania współczynnika podwyższającego w przypadku używania go bardziej intensywnie aniżeli w warunkach przeciętnych, o czym będzie mowa dalej).

Inaczej jest w przypadku samochodów osobowych uznawanych za używane lub ulepszone, po raz pierwszy wprowadzonych do ewidencji środków trwałych. W takim przypadku bowiem podatnik może ustalić dla nich indywidualną stawkę amortyzacyjną, z tym że okres amortyzacji nie może tutaj być krótszy aniżeli 30 miesięcy.

Samochód uznaje się za używany, jeżeli podatnik udowodni, że przed jego nabyciem pojazd był wykorzystywany przez co najmniej 6 miesięcy. Z pojazdem ulepszonym mamy natomiast do czynienia wtedy, gdy przed wprowadzeniem go do ewidencji środków trwałych wydatki poniesione przez podatnika na jego ulepszenie stanowiły co najmniej 20% wartości początkowej. Należy tutaj pamiętać, aby ulepszenia nie utożsamiać z remontem.

Podatnicy mogą ponadto przyspieszyć amortyzację samochodu osobowego (stanowiącego środek transportu) poprzez podwyższenie podstawowej stawki amortyzacyjnej (20%) przy użyciu współczynnika nie wyższego niż 1,4. Jest to jednak możliwe jedynie wówczas, gdy pojazd taki jest używany bardziej intensywnie w stosunku do warunków przeciętnych lub wymaga szczególnej sprawności technicznej.

Przez środki transportu wymagające szczególnej sprawności technicznej ustawodawca rozumie te, które używane są w pracy na trzy zmiany, mimo że nie działają ze swej istoty w ruchu ciągłym, używane w warunkach terenowych, w warunkach leśnych, pod ziemią lub innych wskazujących na bardziej intensywne zużycie.

Amortyzacja samochodu ciężarowego
Wskazane wyżej metody amortyzacji, czyli metoda liniowa, wg stawki indywidualnej, która jest przewidziana dla używanych lub ulepszonych środków transportu oraz wg stawki podwyższonej o określony współczynnik, gdy pojazd jest używany bardziej intensywnie – mają zastosowanie także dla samochodów ciężarowych. Tutaj ustawodawca przewidział ponadto dodatkowe metody amortyzacji przez co wybór możliwości, z których może skorzystać podatnik jest szerszy, aniżeli w przypadku samochodów osobowych.

W stosunku do pojazdów ciężarowych podatnicy mogą skorzystać przede wszystkim z amortyzacji degresywnej. Polega ona na tym, ze odpisów amortyzacyjnych dokonuje się w pierwszym roku używania danego pojazdu przy zastosowaniu stawki podanej w Wykazie stawek amortyzacyjnych (przypomnijmy, że dla samochodów ciężarowych wynosi ona 20%) podwyższonej o współczynnik nie wyższy niż 2,0, a w następnych latach podatkowych od jego wartości początkowej pomniejszonej o dotychczasowe odpisy amortyzacyjne, ustalonej na początek kolejnych lat ich używania. Począwszy od roku podatkowego, w którym tak określona roczna kwota amortyzacji miałaby być niższa od rocznej kwoty amortyzacji obliczonej przy zastosowaniu metody liniowej, podatnik dokonuje dalszych odpisów amortyzacyjnych zgodnie z metodą liniową.

Metoda degresywna różni się tym od metody liniowej, że w pierwszych latach amortyzacji roczne kwoty odpisów amortyzacyjnych są wyższe. Krótszy jest także okres dokonywania tych odpisów w porównaniu do metody liniowej.

Samochód inny aniżeli osobowy można także zamortyzować jednorazowo (i to już w miesiącu, w którym został wprowadzony do ewidencji środków trwałych). Metoda ta jest jednak przewidziana jedynie dla podatników rozpoczynających prowadzenie działalności gospodarczej tudzież małych podatników w myśl ustawy o podatku dochodowym. Warto przy tym pamiętać, że w ten sposób można zamortyzować zarówno nowy jak i używany samochód ciężarowy.

Przy tej metodzie istotne jest jednak jeszcze jedno ograniczenie. Otóż łączna wysokość jednorazowych odpisów w 2011 r. nie może przekroczyć równowartości kwoty 50 000 euro w przeliczeniu na złote według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października roku poprzedzającego rok podatkowy, w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, w zaokrągleniu do 1 000 zł. Limit ten na rok 2011 wynosi 197 000 zł.