Budowa domu: darowizna od teściów a podatek

Przeczytaj także: Podatek od darowizny samochodu

Rozpatrzmy następującą sytuację: Teściowie udzielili swojemu zięciowi (jest to pierwsza darowizna) darowizny w wysokości 40 000 zł. Pieniądze te zostały przeznaczone na budowany przez niego i ich córkę dom. Czy darowizna taka korzysta w całości ze zwolnienia, a jeśli nie, to w jakiej wysokości trzeba zapłacić podatek?

Tzw. zerowa grupa podatkowa, czyli małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, rodzeństwo, ojczym i macocha, przy spełnieniu określonych ustawowo warunków mogą dokonywać między sobą darowizn w każdej wysokości bez konsekwencji w podatku od spadków i darowizn – korzystają one bowiem ze zwolnienia z tego podatku (patrz art. 4a ustawy o podatkach od spadków i darowizn).

Jak łatwo zauważyć nie znaleźli się w niej jednak zarówno teście, jak i zięć czy synowa, a co za tym idzie – darowizny między nimi podlegają opodatkowaniu tymże podatkiem bez prawa do wskazanego wyżej zwolnienia. Należy jednak pamiętać, że nie jest ono jedynym przewidzianym w tejże ustawie.

Aby jednak prawidłowo ustalić prawo do innych oraz ewentualną kwotę podatku od otrzymanej przez zięcia darowizny, konieczne jest określenie grupy podatkowej (którą ustala się według osobistego stosunku nabywcy do osoby, od której lub po której zostały nabyte rzeczy i prawa majątkowe), do której ten się zalicza. W naszym przypadku jest to I grupa podatkowa – w tej bowiem, zgodnie z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn znaleźli się: małżonek, zstępni, wstępni, pasierb, zięć, synowa, rodzeństwo, ojczym, macocha i teściowie.

Dla każdej grupy podatkowej ustawodawca przewidział m.in. kwotę wolną od podatku. Zgodnie z art. 9 ust. 1 pkt 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn, opodatkowaniu podlega nabycie przez nabywcę, od jednej osoboy, własności rzeczy i praw majątkowych o czystej wartości przekraczającej 9 637 zł – jeżeli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej.

Ponieważ w naszym przypadku jest dwóch darczyńców, od darowizny do wysokości 9 637 zł x 2 = 19 274 zł zięć podatku płacić nie będzie musiał. Zostało mu zatem jeszcze 40 000 zł – 19 274 zł = 20 726 zł.

Analizując jednak przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie sposób nie zwrócić uwagi na pewne dodatkowe zwolnienie, które w naszym przypadku ma zastosowanie. Otóż w art. 4 ust. 1 pkt 5 ustawy stoi napisane, że zwalnia się od podatku nabycie w drodze darowizny pieniędzy lub innych rzeczy przez osobę zaliczoną do I grupy podatkowej w wysokości nieprzekraczającej 9 637 zł od jednego darczyńcy, a od wielu darczyńców łącznie nie więcej niż 19 274 zł w okresie 5 lat od daty pierwszej darowizny, jeżeli pieniądze te lub rzeczy obdarowany przeznaczy w okresie 12 miesięcy od dnia ich otrzymania na wkład budowlany lub mieszkaniowy do spółdzielni, budowę domu jednorodzinnego, nabycie lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość albo spłatę zabezpieczonego hipoteką kredytu mieszkaniowego wraz z odsetkami.

Zakładając zatem, że zięć z naszego przykładu (obdarowany) innych darowizn spełniających przesłanki powyższego przepisu nie otrzymał, uzyskuje dodatkowe zwolnienie od podatku w wysokości 19 274 zł.

Co za tym idzie podatku nie będzie musiał płacić od łącznej kwoty darowizny: 19 274 zł + 19 274 zł = 38 548 zł. Opodatkowana będzie jedynie nadwyżka otrzymanej darowizny ponad tę kwotę, czyli: 40 000 zł – 38 548 zł = 1 452 zł.

Stawka podatku od darowizn (art. 15 ust. 1 ustawy) dla podatników zaliczanych do I grupy podatkowej do kwoty 10 278 zł wynosi 3%. Tym samym nasz obdarowany będzie zobowiązany do zapłaty podatku od otrzymanej od teściów darowizny w wysokości 1 452 zł x 3% = 43,56 = 44 zł.